بیوفیدبک چیست؟درمان سردرد،میگرن،کمر درد، توانبخشی سکته مغزی

کاربرد بیوفیدبک:

بیوفیدبک تکنیکی درمانی است که در آن افراد برای بهبود سلامت خود با استفاده از امواج حاصل از بدن خودشان آموزش می بینند. متخصصان طب فیزیکی از بیوفیدبک برای کمک به بازیابی توان حرکتی در بیماران سکته مغزی با فلج عضلانی استفاده می نمایند.

بیوفیدبک چیست؟

اصطلاح بیوفیدبک به عملکرد این روش اشاره دارد. بیو به معنی بدن و فیدبک به معنای بازخورد و اطلاعاتی است که در مورد بدن به بیمار داده میشود. بنابراین بیوفیدبک مانند آینه عمل میکند و فرد را از فرآیندهای پسیکوفیزیکی (روابط میان روان و تن) که از آنها آگاه نیست اما میتواند آنها را تحت کنترل خود دربیاورد، آگاه میسازد.

واکنش مبارزه یا فرار تمام قسمتهای سیستمهای عصبی مخصوصاً سیستم عصبی سمپاتیک را که مسئول ترشح آدرنالین است را درگیر میکند. واکنش زمانی ایجاد میشود که یک عامل استرس زا مثل افزایش درد برای فرد ایجاد میشود. وقتی واکنش ایجاد میشود فعالیت سیستم سمپاتیک مثل بالا رفتن ضربان قلب، عرق کردن، قدرت عضلانی افزایش پیدا میکند و با اینکار یا فرد را آماده مواجه با این عامل استرس زا میکند یا از آن اجتناب میکند.

اکثر افرادی که از بیوفیدبک نتیجه میگیرند شرایطی دارند که به واسطه استرس ایجاد و یا بدتر شده است که باعث شده است فرآیندهای داخلی بیش از حد فعال شوند. ابزارهای بیوفیدبک اطلاعات فوری در مورد شرایط بیولوژیکی مثل امواج مغزی، عملکرد قلب، تنفس، تنش عضلانی، درجه حرارت بدن، واکنش پوستی (عرق) به فرد میدهند. این بازخوردها به فرد کمک میکند تا در فرآیند حفظ سلامتی خود مشارکت فعال داشته باشند. باگذشت زمان این تغییرات میتوانند بدون استفاده از ابزار ادامه پیدا کنند.

کسانی که خدمات بیوفیدبک را ارائه میکنند به چند دلیل این درمان را پیشنهاد میکنند. آموزش بیوفیدبک به شما کمک میکند تا مصرف داروی خود را کاهش دهید یا حتی آن را حذف کنید. این امکان را به بیماران میدهد تا در فرآیند درمان خود مشارکت فعال داشته باشند که درواقع نوعی خود مراقبتی برای کنترل دردهای مزمن به حساب می‌آید.

اهداف درمانی بیوفیدبک

• در مورد واکنش استرس (مبارزه یا فرار) یاد بگیرید و اینکه چطور روی سیستم عصبی و سلامتی شما تأثیر میگذارد
• سیگنالهای بدن خود را با ابزارهای بیوفیدبک مشاهده کنید.
• از طریق مانیتورها ببینید که چگونه بدن شما به استرس و آرام سازی واکنش نشان میدهد.
• ببینید چطور درمانگر واکنش بدن شما را نسبت به استرس تغییر میدهد و بدن خود را آموزش دهید
• در خانه بدن خود را آموزش دهید تا واکنش متفاوتی نسبت به عوامل استرس زا نشان دهد.
• یاد بگیرید چگونه واکنش بدن خود را در زندگی روزانه (مثل کار، مدرسه و خانه) تغییر دهید.

 کاربرد بیوفیدبک

فیلم کاربردهای بیوفیدبک

بیوفیدبک کاربرد وسیعی در درمان بی اختیاری ادرار درمان سردرد و میگرن و مشکلات عضلانی و اسکلتی مانند شانه منجمد و دردهای زانو دارد.روانشناسان از این تکنیک برای کمک به برای آرامش بخشیدن به افراد با تنش و اضطراب استفاده می کنند.متخصصان زمینه های مختلف پزشکی، از بیوفیدبک برای مقابله با درد در بیماران کمک می گیرند.

بیوفیدبک روش درمانی است که با بکارگیری ابزارهای الکترونیکی اطلاعاتی را در مورد اعصاب و عضلات و فعالیت های خودمختار بدن اندازگیری و پردازش می کند و در قالب فیدبک صوتی یا تصویری به بیمار و پزشک معالج وی نشان می دهد. بیوفیدبک به بیماران کمک می کند تا آگاهی بیشتری از اعمال خودمختار بدن بدست آورند و کنترل ارادی شان را افزایش دهند. با استفاده از فیدبک های صوتی و تصویری فرد می تواند کنترل بهتری بر روی عملکرد اندام هایش بیابد. این دقیقاً  همان کاری است که یوگی و مرتاضان هندی در طی سالیان سال انجام می دادند. بیوفیدبک نوعی تکنیک درمانی غیرتهاجمی است که کاهش علائم را در افراد بسیاری موجب شده است. اثر گذاری این تکنیک از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

فیلم تاثیر بیوفیدبک در شانه منجمد تجربه خوب یک بیمار

کاربرد بیوفیدبک در سردرد

بیوفیدبک بر حدود ۱۵۰ بیماری مؤثر است و در مورد سردرد میتوان گفت: که بیوفیدبک،به عنوان یکی از روش های درمانی جایگزین می توانند روش موثر و ایمنی برای درمان انواع سردرد باشد.بنیاد ملی سردرد اروپا گزارش کرده است که انواع روش های درمان بیوفیدبک، به عنوان یکی از رایج ترین و پرکاربردترین روش های درمانی مکمل توسط بیماران مبتلا به میگرن مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش درمانی افراد می آموزند که چگونه با استفاده از ذهن خود، عملکردهای بدن خود را کنترل کنند.این روش درمانی امروزه به عنوان یکی از موثرترین و بی خطرترین گزینه های درمان انواع دردهای مزمن به خصوص سردرد مورد توجه قرار دارد.

انواع تکنیک‌های بیوفیدبک

بیوفیدبک یک روش درمانی غیردارویی با کاربردهای کلینیکی است و طیف وسیعی از اختلالات پزشکی را پوشش میدهد. انواع مختلف تمرینات بیوفیدبک وجود دارد از جمله:

بیوفیدبک الکترومیوگرافی سطحی

بازخوردها و اطلاعاتی که از الکترومیوگرافی دریافت میکنیم فعالیت ماهیچه‌ها را ارزیابی میکند و این امکان را میدهد که به عملکرد ماهیچه‌ها دسترسی مستقیم داشته باشیم. این روش به شما کمک میکند ماهیچه‌هایی که بیش از حد از آنها استفاده میشود یا ماهیچه‌هایی که ضعیف هستند و دچار فلج جزئی هستند را بر اساس آموزش صحیح از آنها استفاده کنید. این روش به شما کمک میکند تا بتوانید درد مزمن، اسپاسم عضلانی غیر قابل کنترل، اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی، سردردهای تنشی را بهتر کنترل کنید.

بیوفیدبک الکتروانسفالوگرافی 

اطلاعاتی که این روش در اختیار ما قرار میدهد نوروفیدبک نامیده میشود و به شما کمک میکند نقایص شناختی را بهبود ببخشید. همچنین نشان داده شده است که توجه و حافظه فعال را تقویت میکند. در این روش فعالیت الکتریکی در مغز اندازه‌گیری میشود و تلاش میکند تا یک سری امواج مغزی خاص را تغییر دهد. فیدبک این روش برای درمان بیماری اختلال کم‌توجهی و دیسلکسی (اختلال در توانایی خواندن) و صرع استفاده شده است و برای موارد کاربردی زیاد دیگری مورد بررسی قرار گرفته است.

بیوفیدبک حرارتی 

بیوفیدبک حرارتی شامل ارزیابی درجه حرارت پوست است و به شما کمک میکند جریان خون خود را کنترل کنید. همیشه این روش برای باز کردن انقباض انگشتان انجام میشد تا جریان خون و همینطور بیماری راینود بهبود پیدا کند. درجه حرارت انگشت نشان دهنده استرس است؛ بنابراین بیوفیدبک حرارتی برای درمان فشارخون بالا و سردردهای عروقی استفاده میشود.

CBT BF شامل عناصر بیوفیدبک و درمان شناختی رفتاری است که در مورد اختلالات خاص به شما آموزش میدهد و با تمرینات بیوفیدبک ترکیب میشود تا افکار و رفتارهای ناسازگارانه را بهبود ببخشد. مثلاً وقتی CBT برای افسردگی یا استرس و اضطراب با بیوفیدبک ترکیب میشود شما میتوانید ماهیچه‌های خود را به گونه‌ای ریلکس کنید تا افکار منفی که موجب بروز استرس شما شده‌اند رها شوند.

مزایای بیوفیدبک

• بر اساس تحقیقاتی که انجام شده است ۶۰ تا ۸۰ درصد نتایج افرادی که به مطب پزشک مراجعه کرده‌اند و تحت دارودرمانی یا جراحی قرار گرفته‌اند ناموفق بوده است. خود مراقبتی همراه با دارو درمانی و جراحی نتایج بهتری به همراه داشته است.
• روش درمانی ایمنی است و غیر تهاجمی است و درمان بدون درد برای بچه‌ها و افراد بزرگسال به حساب می‌آید.
• تحقیقات نشان داده است که مردم اغلب داروهای خودشان را کاهش میدهند یا آنها را حذف میکنند.
• اکثر افراد گفته‌اند که استرس دارند و اکثر مسائل سلامتی به استرس مربوط میشوند یا تحت تأثیر استرس قرار دارند.
• میتواند یک روش درمانی برای افرادی باشد که نمیخواهند دارو مصرف کنند یا داروهایی که مصرف میکنند اثر مطلوبی نداشته‌ است.
• درمان ایمنی برای افراد باردار است.
• برای افرادی که خودشان مراقب سلامتی خودشان هستند بسیار کمک میکند.
• بیوفیدبک ممکن است برای همه مناسب نباشد پس قبل از شروع درمان با پزشک خودتان مشورت کنید

ممکن است بیوفیدبک برای برخی اختلالات روانی منع مصرف داشته باشد. اگر شما تحت مراقبت یک روانشناس یا روانپزشک هستید تنها در صورتی میتوانید تحت این درمان قرار بگیرید که از طرف پزشک خودتان این اجازه داده شده باشد.

چطور باید برای درمان بیوفیدبک آماده شوم؟

در طی جلسات بیوفیدبک سنسورهای الکتریکی به نقاط مختلف سر و بدن شما وصل میشود تا سیگنالهای فیزیکی را به علائم دیداری و شنیداری تبدیل کند. شما نیازی به آمادگی خاصی برای این درمان ندارید. با این حال برای گرفتن یک نتیجه موفق نیاز است که تعامل و انگیزه شما زیاد باشد؛ بنابراین باید با ذهن باز و تمایل کافی به سراغ این درمان بیایید تا بتوانید از دستورالعملهایی که به شما داده میشود پیروی کنید. اگر تازه شروع کرده‌اید بنویسید علائمی که شما را بیشتر ناراحت میکند چه هستند و مدت زمانی که با آن دست و پنجه نرم کردید و هر آن چیزی که علائم شما را تحریک میکند را به درمانگر خود بگویید تا کاملاً متوجه شود در طول درمان به چه چیزهایی باید توجه کند.

چه چیزی باید از درمان بیوفیدبک انتظار داشته باشم؟

• شما در محیطی راحت و ایمن هستید.
• ممکن است بنشینید دراز بکشید یا پاهای خودتان را بالا بیاورید و هر طور راحت هستید قرار بگیرید. در محیط اطراف خود مراجعه کنندگان، کارمندان کلینیک و تجهیزات و مانیتور میبینید.
• هر چقدر شما در خانه تمرین کنید نتایج بهتری خواهید گرفت.
• به طور متوسط شما نیاز به 4 تا 10 جلسه درمان دارید.
• بعد از جلسه اول هر جلسه ممکن است 45 دقیقه طول بکشد.
• زمانی که آموزش دیدید این مهارتها باید به صورت مادام‌العمر انجام شوند.

چگونه بیوفیدبک به بیماران کمک میکند با درد مزمن خود کنار بیایند؟

در طی درمان بیوفیدبک ۳ مرحله انجام میشود:

• در طی مرحله اول بیمار در مورد واکنشهای فیزیکی مشکل ساز خود آگاه میشود. افراد متوجه میشوند که بدنشان چطور به عوامل استرس‌زا واکنش نشان میدهد و توانایی خودشان برای غلبه بر این واکنشهای نامطلوب را میفهمند.
• در طی مرحله دوم بیمار از سیگنالهای بیوفیدبک برای کنترل واکنشهای فیزیکی خودش استفاده میکند. درمانگر به افرادی که تحت درمان هستند کمک میکند تا به اهداف خاص خودشان که مربوط به کنترل واکنشهای فیزیکی است دست پیدا کنند.
• در مرحله آخر بیمار کنترل واکنشهای فیزیکی را از تجهیزات بیوفیدبک به خودش انتقال میدهد. افراد از طریق آزمون و خطا یاد میگیرند که محرکهایی که به آنها هشدار میدهند را بشناسند و به مهارت خود تنظیمی دست پیدا میکنند. در پایان درمان بیماران معمولاً تشویق میشوند که این تمرینات ذهنی را هر روز انجام دهند.

مشکلات

بیوفیدبک باید توسط فردی که حرفه‌ای است و در این حیطه آموزش دیده است انجام شود. تناقضات و مشکلاتی که در این رابطه به وجود می‌آید که شما باید آنها را به خاطر داشته باشید. در برخی موارد افرادی که بیماری روان پریشی شدید یا دستگاه ضربان ساز یا سایر دستگاههای الکتریکی کاشت شده دارند یا بیمارانی که ناتوان و یا روانی هستند از ادامه دادن این تمرینات ناامید میشوند.

بیوفیدبک فقط باید به عنوان یک درمان کمکی و نه به عنوان جایگزینی برای درمانهای پزشکی، درمانهای دارویی برای افسردگی دیابت یا دیگر اختلالات غدد درون ریز به کار رود.

 عوارض جانبی

بیوفیدبک درمان ایمنی است و بدون مداخله دارو انجام میشود و به نظر نمیرسد که عوارض جانبی منفی داشته باشد.

یکی از تأثیرات مثبت بیوفیدبک این است که بیماران میتوانند مهارت‌های خود مراقبتی و خود تنظیمی را یاد بگیرند که کمک میکند تا عوامل استرس‌زای زندگی خودشان را کنترل کنند. بیماران میتوانند این مهارتها را در هر زمانی مستقل و بدون نیاز به پزشک و دارو استفاده کنند.

چه چیز دیگری میتواند به شما کمک کند؟

مثل درمان فیزیوتراپی شما باید در طول درمان بیوفیدبک مشارکت فعال داشته باشید و مابین جلسات تمرین انجام دهید. درمانگر بیوفیدبک به شما آموزش میدهد تا تمرینات آرام سازی و ذهنی، تنفس عمیق، رهاسازی ماهیچه‌ها و تکنیکهای مقابله با استرس را آموزش میدهد که شما باید حداقل ۵ تا ۱۰ دقیقه هر روز تمرین کنید. به طور کل موفقیت درمان بیوفیدبک به این بستگی دارد که شما این تمرینات را به چه صورت و چقدر در زندگی روزمره استفاده و تکرار میکنید.

چند وقت یکبار باید درمان انجام دهم؟

برخی تصور میکنند بیوفیدبک نوعی آموزش است تا اینکه یک درمان باشد. برای اینکه این آموزش مفید باشد باید جلسات متعددی را شرکت کنید و به صورت فعال مشارکت داشته باشید و مابین جلسات تمرین کنید. تعداد درمانها با توجه به نکات زیر بسیار متفاوت است:

• شرایطی که میخواهید تحت کنترل خود درآورید
• شدت علائم شما
• واکنش بدن شما
• میزان تمریناتی که مابین جلسات انجام میدهید.