سردردهای خوشهای سردردهای شدیداً دردناکی است که به صورت کلاستر رخ میدهد. شما چرخه‌هایی از حملات سردرد را تجربه می‌کنید که به دنبال آن دورههای بدون سردرد وجود دارد. دفعات سردردهای شما در طول این چرخه‌ها متفاوت است.برخی از افراد یک روز در میان و برخی هر روز دچار سردردهای خوشهای میشوند. درد ناشی از سردردهای خوشهای میتواند بسیار شدید باشد. سردردهای خوشهای در سنین نوجوانی و میانسالی شایع هستند اما در هر سنی ممکن است بروز کنند.
همانطور که برای بسیاری از بیماری‌ها و یا ناراحتی‌ها، داروها و درمان‌های موثری وجود دارد، شما همچنین می‌توانید سردردهای خوشهای را با ترکیب داروهای طبیعی مانند ورزش سبک یا فیزیوتراپی با رژیم غذایی بهتر و سبک زندگی سالم و بدون استرس، درد و ناراحتی خود را برطرف کنید.
انواع سردردهای خوشهای
دو نوع سردرد خوشهای وجود دارد: اپیزودیک ومزمن
- سردردهای خوشهای اپیزودیک به طور منظم بین یک هفته تا یک سال و به دنبال آن یک دوره بدون سردرد از یک ماه یا بیشتر رخ می دهد.
- سردرد خوشهای به طور منظم رخ می دهد بین یک هفته و یک سال، پس از یک دوره بدون سردرد از یک ماه یا بیشتر..
فردی که سردردهای خوشهای اپیزودیک دارد ممکن است دچار سردردهای خوشهای مزمن شود و بالعکس.
تشخیص سردرد خوشهای از انواع دیگر سردردها
سردردهای خوشهای معمولاً به طور ناگهانی شروع میشوند. درصد کمی از افراد قبل از شروع سردرد، اختلالات بینایی شبه هاله‌ای مانند برافروختگی نور را تجربه میکنند.
معمولاً سردردها چند ساعت پس از خواب شروع میشوند و اغلب به قدری دردناک هستند که شما را بیدار میکنند اما ممکن است هنگام بیداری نیز شروع شوند. سردرد 5 تا 10 دقیقه پس از شروع سردرد شدید میشود. هر سردرد معمولاً چند ساعت طول میکشد و شدیدترین درد بین 30 دقیقه تا 2 ساعت طول میکشد.
سردرد خوشهای در یک طرف سر اتفاق میافتد، اما میتواند در بعضی افراد تغییر جهت دهد، و به طور کلی در پشت یا اطراف چشم قرار دارد. این به عنوان یک درد سوزاننده یا سوراخ کننده ثابت و عمیق توصیف میشود. افراد مبتلا به این درد می‌گویند مثل این است که یک جسم داغ در چشم شما گیر کرده است. درد ممکن است به پیشانی، شقیقه، دندان‌ها، بینی، گردن یا شانه‌های همان طرف گسترش یابد
سایر علائم و نشانه‌ها ممکن است در قسمت دردناک سر مشهود باشد، از جمله:
- پلک افتاده
- یک چشم منقبض
- پارگی بیش از حد از چشم شما
- قرمزی چشم
- حساسیت به نور
- تورم زیر یک یا هر دو چشم شما
- آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
- قرمزی یا گرگرفتگی صورت
- حالت تهوع
- تحریک یا بی قراری
چه عواملی باعث سردردهای خوشهای میشوند؟
تحقیقات نشان میدهد که در هر حمله بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس بیش از حد فعال میشود، اگرچه مشخص نیست که چه عواملی باعث این اتفاق میشود. در هنگام حمله تصور میشود که هیپوتالاموس مواد شیمیایی (انتقال دهنده های عصبی) آزاد میکند. اینها ممکن است سلولهای عصبی مغز را تحریک کرده و باعث درد و سایر علائم شوند. فعالیت بیش از حد عصب همچنین ممکن است باعث بزرگ شدن یا باز شدن رگهای خونی در ناحیه آسیب دیده مغز شود. یک نظریه این است که درد ناشی از بزرگ شدن این رگهای خونی است که سپس بر روی بافتهای مجاور مغز فشار میآورد که میتواند باعث درد شود. با این حال، این فقط یک تئوری است و علت دقیق درد مشخص نیست.
هیپوتالاموس بخشی از مغز است که تصور میشود مربوط به ساعت بدن (ریتم شبانه روزی) است. این ممکن است با این واقعیت مرتبط باشد که بسیاری از افراد مبتلا به سردردهای خوشهای هر سال در زمان مشخصی دچار درد میشوند و هر حمله سردرد اغلب تقریباً در ساعت مشخصی در روز اتفاق میافتد.
بیشتر سردردهای خوشهای بدون هیچ دلیل مشخصی رخ میدهند. با این حال، برخی از افراد متوجه میشوند که ممکن است عاملی باعث سردردشان شود. اگر متوجه شدید که چیزی باعث سردرد میشود، بهتر است از آن عامل، در طول یک دوره درد (تا زمان بهبودی) خودداری کنید. مثلا:
- گرم بودن ممکن است باعث تحریک شود، مانند ورزش در یک اتاق گرم یا استحمام گرم.
- مواد با بوی شدید، مانند حلال‌ها، عطرها، بنزین و غیره
تقریباً تمام افراد مبتلا به سردردهای خوشهای هیچ اختلالی در مغز ندارند که با اسکن یا آزمایش نشان داده شود. تقریباً از هر 20 نفر 1 نفر از اعضای خانواده سردردهای خوشهای دارد. به نظر میرسد در موارد بسیار کمی از سردردهای خوشهای، تومور در غده هیپوفیز (آدنوم هیپوفیز) یا سایر تومورهای مغزی ایجاد میشود (هیپوفیز یک غده کوچک در پایه مغز است.) باید تأکید کرد که این یکی از دلایل نادر سردردهای خوشهای است.
چگونه سردردهای خوشهای تشخیص داده میشوند؟
پزشک در مورد علائم شما سوالاتی را از شما میپرسد و شما را معاینه جسمی و عصبی میکند. این ممکن است شامل ام آر آی یا سی تی اسکن از مغز شما برای رد سایر دلایل سردرد، مانند تومور مغزی باشد.
درمان سردردهای خوشهای
درمان شامل تسکین و جلوگیری از علائم سردرد با استفاده از دارو است. در موارد نادر، هنگامی که تسکین درد و درمان پیشگیرانه موثر نیست، پزشک ممکن است جراحی را به شما توصیه کند.
داروهای ضد درد
داروهای ضد درد پس از شروع درد سردرد شما را تسکین میدهند. درمان‌ها عبارتند از:
- اکسیژن: تنفس 100 درصدی اکسیژن خالص هنگام شروع سردرد میتواند به تسکین علائم کمک کند
- داروهای تریپتان: داروی اسپری بینی به نام سوماتریپتان یا سایر داروهای تریپتان رگهای خونی را منقبض میکند، که میتواند به کاهش سردرد شما کمک کند.
- دی اچ ای: داروی تزریق شده به نام دی هیدرو ارگوتامین، اغلب میتواند در طی پنج دقیقه استفاده درد سردرد خوشهای را تسکین دهد. توجه: دی اچ ای را نمی توان با سوماتریپتان مصرف کرد.
- کرم کپسایسین: کرم کپسایسین موضعی را میتوان در ناحیه دردناک استفاده کرد.
داروهای پیشگیرانه
داروهای پیشگیرانه قبل از شرع، سردرد را متوقف میکنند. این داروها ممکن است 100درصد موثر نباشند، اما میتوانند دفعات سردرد شما را کاهش دهند. این داروها عبارتند از:
- داروهای فشار خون مانند: پروپرانولول یا وراپامیل که رگهای خونی شما را شل میکنند.
- داروهای استروئیدی، مانند پردنیزون، که التهاب عصب را کاهش میدهد.
- دارویی به نام ارگوتامین که باعث میشود رگهای خونی شما گشاد نشوند.
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد تشنج، مانند توپیرامات (توپاماکس) و اسید والپروئیک
- لیتیوم کربنات
- شل کننده‌های عضلانی، باکلوفن
فیزیوتراپی برای سردردهای خوشهای
فیزیوتراپی میتواند درمانی بسیار موثر برای انواع خاصی از سردردها باشد. این یک گزینه قابل اعتماد برای افرادی است که مایل به کاهش دفعات و درد سردرد و سایر علائم مرتبط هستند. اولین قدم برای آسان سازی درمان سردردهای خوشهای همیشه تعیین علت اصلی است. پس از ارزیابی نوع سردرد شما نشان داده میشود. فیزیوتراپیست‌ها برای ایجاد یک برنامه درمانی متناسب با اهدافتان با شما همکاری میکنند.
فیزیوتراپیست‌ها در درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات اسکلتی عضلانی تجربه دارند. تمرکز آنها بر روی اختلالات جمجمه و صورت و همچنین فیزیوتراپی ارتوپدی است. این بدان معنی است که آنها میتوانند دانش و مهارت‌های پیشرفته خود را در مورد شرایط شما استفاده کنند.
فیزیوتراپی‌ها ارزیابی بالینی را برای تعیین علت درد شما انجام میدهند و برای رفع مشکل با شما همکاری می کنند. آنها همچنین به شما کمک میکنند یاد بگیرید که چگونه از طریق تغییر ساده در سبک زندگی خود از سردرد پیشگیری و مدیریت کنید.
جراحی
به عنوان آخرین چاره، میتوان از روش جراحی برای از کار انداختن عصب سه قلو استفاده کرد. این جراحی میتواند باعث تسکین درد دائمی در برخی بیماران شود، اما عوارض جانبی جدی مانند بی حسی دائمی صورت میتواند ایجاد کند.
نکاتی برای جلوگیری از سردردهای خوشهای:
با اجتناب از موارد زیر ممکن است بتوانید از سردردهای خوشهای جلوگیری کنید
- اجتناب از برخی داروها – برخی از گزینه‌های درمانی، مانند نیتروگلیسیرین استنشاق شده، باعث گشاد شدن رگهای خونی میشود که با حملات سردرد خوشهای مرتبط است.
- اجتناب از ورزش در هوای گرم – افزایش ناگهانی دمای بدن میتواند باعث سردردهای خوشهای شود.
- ترک سیگار – افراد سیگاری زیاد مستعد حملات سردرد خوشهای هستند. پرهیز از استعمال دخانیات می تواند به طور قابل توجهی این حملات را کاهش دهد.
- حفظ روال خواب منظم – سردردهای خوشهای با تغییرات تصادفی در الگوی خواب همراه است.
از غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی نیترات هستند پرهیز کنید، مانند:
- بیکن
- هات داگ
- گوشت‌های منجمدشده
سردردهای خوشهای تهدید کننده زندگی نیستند، اما هیچ درمان قطعی برای آنها وجود ندارد. با استفاده از این نکات و روش‌های درمانی ممکن است با گذشت زمان سردردهای شما کمتر شود و درد کمتری داشته باشد، یا در نهایت به طور کامل از بین بروند.
