آسیب تاندون زانو یا تاندونیت کشکک زانو، عارضه ای است که طی آن تاندون کشکک زانو (بافت طناب مانندی که استخوان کشکک زانو را به درشت نی یا استخوان ساق پا، متصل می کند) ملتهب شده و یا آسیب ببیند. تاندونیت کشکک، یک عارضه ی به وجود آمده در اثر استفاده ی بیش از حد از زانو می باشد (یعنی حرکات تکراری باعث آسیب به بافت و یا تحت تنش قرار گرفتن منطقه ی خاصی از بدن شوند.).
پریدن مکرر، فرود آمدن و تغییر مسیر می توانند باعث کشیدگی، پارگی و آسیب به تاندون کشکک زانو شوند. بنابراین افرادی که در ورزش های دارای پرش های مکرر (مانند دو و میدانی به خصوص دو با مانع، بسکتبال، والیبال، ژیمناستیک، دویدن و فوتبال) شرکت می کنند، فشار زیادی را به زانو ی خود وارد می آورند.
آناتومی زانو
به منظور فهمیدن چگونگی ایجاد تاندونیت کشکک زانو، خوب است که با نحوه ی عملکرد زانو آشنا شوید. زانو که بزرگ ترین مفصل در بدن می باشد، به پا استحکام بخشیده و به آن اجازه ی خم و راست شدن می دهد. قسمت های متعددی از بدن به منظور عملکرد مناسب زانو، درگیر می شوند :
- استخوان هایی مانند استخوان ران، استخوان درشت نی (استخوان ساق پا) و استخوان کشکک زانو، به زانو قدرت لازم برای تحمل وزن بدن را می دهند. استخوان هایی که در محل زانو به یکدیگر می رسند نیز، به آن اجازه ی خم شدن می دهند.
- ماهیچه ها کشش مورد نیاز را برای حرکت و خم و راست شدن استخوان ها فراهم می کنند. ماهیچه های اطراف زانو عبارت اند از ماهیچه ی چهار سر ران (در جلوی ران) و ماهیچه ی همسترینگ (در پشت ران). ماهیچه ی چهار سر به راست شدن پا و ماهیچه ی همسترینگ به خم شدن آن در قسمت زانو کمک می کنند.
- تاندون ها بافت های طناب مانند محکمی هستند که ماهیچه را به استخوان متصل می کنند. تاندون های جلوی زانو عبارت اند از تاندون ماهیچه ی چهار سر و تاندون کشکک زانو. تاندون عضله ی چهار سر به بالای کشکک متصل شده و پا را به حالت مستقیم در می آورد. تاندون کشکک نیز به پایین استخوان کشکک متصل بوده و از طرف دیگر به استخوان درشت نی متصل می شود.
- همانند تاندون ها، رباط ها نیز بافت های محکمی اند که استخوان ها را به استخوان های دیگر متصل می کنند.
استخوان ها، عضلات، تاندون ها و رباط ها با همکاری یکدیگر به زانو قدرت حرکت، خم و راست شدن، پریدن و فرود آمدن را می دهند.
آسیب های تاندون زانو (زانوی جهندگان) چیست؟
هنگام راست شدن زانو، ماهیچه ی چهر سر ران تاندون چهار سر را کشیده و بدین ترتیب استخوان کشکک را می کشد. سپس این کشش از طریق تاندون کشکک به استخوان درشت نی منتقل شده و باعث راست شد پا می شود. در مقابل، به هنگام خم کردن زانو، عضله ی همسترینگ استخوان درشت نی را کشیده و باعث خم شدن زانو می شود.
در آسیب تاندون زانو، در واقع تاندون کشکک زانو آسیب می بیند و از آن جایی که این تاندون برای راست شدن پا حیاتی است، آسیب به آن می تواند باعث از بین رفتن حمایت کشکک و ثبات آن شود. این امر باعث ایجاد درد و ضعف در زانو شده و می تواند منجر به ایجاد دشواری در راست کردن پا گردد.
علائم و نشانه ها
علائم شایع آسیب تاندون زانو عبارت اند از :
- درد در ناحیه ی تاندون کشکک زانو (و یا دقیق تر، در زیر کشکک زانو)
- گرفتگی و خشکی زانو، به خصوص به هنگام پریدن، زانو زدن، چمباتمه زدن، نشستن و یا بالا رفتن از پله ها
- درد به هنگام خم کردن زانو
- درد در عضلات چهار سر ران
- ضعف در پا و پشت ساق پا
علائمی از از شیوع کم تری برخوردارند عبارت اند از :
- مشکلات تعادلی
- گرما، حساسیت نسبت به لمس و یا تورم در اطراف زیر زانو
علل شایع آسیب تاندون زانو
تاندونیت کشکک زانو زمانی ایجاد می شود که فشار بیش از حد و مکرر به تاندون کشکک وارد شود؛ به خصوص در زمان ورزش کردن. لگد زدن می تواند فشاری در حدود 7 برابر وزن بدن به این تاندون وارد کند. بیشترین فشار وارد بر تاندون زمانی است که فرد در حال پریدن و فرود آمدن است که حدودا 10 برابر وزن بدن می باشد. برای پریدن، ماهیچه های چهار سر و توام پشت ساق پا، بدن را از زمین جدا کرده و در طول فرود نیز عضله ی چهار سر پا را استوار نگاه می دارد.
اگر فردی فعالیت هایی مثل پریدن یا لگد زدن را به میزان زیاد انجام دهد، مانند برخی ورزشکاران، فشار وارد بر تاندون کشکک زانو زیاد شده و پارگی های میکروسکوپی در آن به وجود می آیند. این امر ممکن است در ابتدا باعث درد نشود ولی با پیشرفت آن زانو به تدریج دردناک و دردناک تر خواهد شد.
این پارگی های میکروسکوپی باعث ضعیف شدن تاندون و در نتیجه مستعد شدن آن برای آسیب های بیشتر می شوند. حتی در موارد شدید تاندونیت کشکک زانو، ممکن است این تاندون به کلی پاره شود.
راه ها و روش های درمان
آسیب تاندون زانو در ابتدا به کمک یک سیستم درجه بندی مخصوص ارزیابی می شود و بدین ترتیب میزان آسیب مشخص می گردد (درجه بندی بین 1 تا 5 صورت می گیرد و درجه ی 1 احساس درد تنها پس از انجام فعالیت شدید و درجه ی 5 احساس درد ممتد و عدم توانایی شرکت در فعالیت های ورزشی می باشند).
در طول معاینه ی زانو، ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که دویده، بپرد، زانو و یا چمباتمه بزند که به این ترتیب سطح درد او مشخص می گردد. به علاوه ممکن است عکس برداری با اشعه ی ایکس و یا اسکن MRI نیز توضیه شوند. بسته به میزان آسیب، روش های درمانی می توانند از استراحت و استفاده از بسته های یخ، تا عمل جراحی متفاوت باشند.
برای درمان آسیب خفیف تا متوسط تاندون زانو، درمان های زیر به کار می روند :
- استراحت کردن و استفاده از یک رژیم مخصوص تمرینی که می تواند به طور قابل توجهی آثار پریدن را کاهش دهد
- یخ گذاشتن بر روی زانو که می تواند درد و التهاب را کاهش دهد
- استفاده از یک زانو بند طبی برای کمک به حمایت از زانو و کشکک آن. یک زانو بند در زیر کشکک زانو و در محل تاندون کشکک زانو بسته می شود. زانو بند طبی می تواند درد را تا حد ممکن کاهش داده و فشار را از روی تاندون کشکک بردارد.
- بالا بردن زانو به هنگام احساس درد (مثلا می توان یک بالش در زیر آن قرار داد)
- دارو های ضد التهاب مانند ایبوپروفن به منظور کاهش درد و التهاب
- ماساژ درمانی
- ورزش های سبک به منظور کمک به تقویت زانو
- برنامه های باز توانی فیزیوتراپی که شامل تقویت عضلات می شوند؛ به خصوص عشلات تحمل کننده ی وزن از جمله چهار سر ران و توام پشت ساق پا.
- تزریقات مخصوص برای کاهش حساسیت اعصاب و کاهش التهاب
در موارد نادر، مانند وقتی که درد در ناحیه ی تاندون کشکک زانو بسیار شدید بوده و یا آسیب آن جدی باشد، جراحی لازم است. جراحی عبارت است از برداشتن قسمتی از تاندون که آسیب دیده و دچار التهاب شده است، برداشتن بافت ملتهب از پایین استخوان کشکک زانو و یا ایجاد بریدگی های کوچک در اطراف تاندون کشکک زانو به منظور برداشتن فشار از ناحیه ی میانی آن.
پس از انجام عمل جراحی، یک برنامه ی باز توانی شامل تمرینات تقویتی برای عضلات و ماساژ درمانی، به مدت چند ماه تا یک سال انجام خواهد شد.
بهبودی
بهبودی از آسیب تاندون زانو ممکن است بین چند هفته تا چندین ماه زمان ببرد. بهتر است که در این مدت از هر گونه ورزش و یا فعالیتی که بتواند آسیب تاندون شما را تحریک کرده و یا شرایط آن را بد تر کند دور بمانید.
با این حال، بهبودی از آسیب تاندون زانو به این معنی نیست که فرد قادر به ادامه ی فعالیت های خود نبوده و نتواند در ورزش خاصی شرکت کند. بسته به شدت آسیب تاندون، ورزش ها و فعالیت های سبک می توانند جایگزین شوند (برای مثال می تواند شنا را جایگزین دو و میدانی کرد). پزشک شما، آگاهی های لازم در مورد ورزش ها و فعالیت های مضر در طول فرایند بهبودی را به شما خواهد داد.
