پارگی لابروم شانه (SLAP) به یک آسیب خاص در قسمت فوقانی لابروم شانه اشاره دارد که این پارگی از قسمت جلو تا پشت به صورت منحنی گسترش مییابد. این پارگی در ورزشکارانی که پرتابهای بالای سر انجام می دهند و یا کارگرانی که در کارهایی با کشیدن دست در بالای سر کار میکنند، شایع است.
اگر این پارگی در مراحل اولیهی خود به درستی رسیدگی و معاینه نشود، تشخیص آن بی فایده خواهد بود. تشخیص به موقع و انجام به موقع درمانهای توانبخشی، بهترین راه برای اطمینان از نتایج موفقیتآمیز برای بیمار، چه از نظر هدر دادن زمان رسیدگی به آسیب، چه از نظر استرس مالی و نیز فشارهای جسمی میباشد.
آناتومی آسیب به لابروم شانه
- شانهی مفصل متشکل از توپی و حفره است که از سه استخوان تشکیل شده است: استخوان بازو (هومروس)، کتف (اسکاپولا)، ترقوه (کلاویکل).
- سر استخوان بازو در یک سوکت یا حفرهای گرد واقع در حفره گلنوئید کتف قرار میگیرد. در اطراف لبه خارجی گلنوئید یک لبه از بافت فیبری قوی و لابروم وجود دارد.
- لابروم گلنوئید (رباط گلنوئید) یک لبه از جنس فیبر و غضروف است (نه آنطور که قبلاً از بافت فیبرو-غضروف تصور میرفت) که در اطراف حاشیه حفره گلنوئید کتف متصل شده است.
- لابروم به بیشتر فرو رفتن توپی در سوکت و ایجاد ثبات در مفصل شانه کمک میکند. همچنین به عنوان نقطه اتصال بسیاری از رباطهای شانه و همچنین یکی از تاندونهای عضلهی دو سر بازو عمل میکند.
اصطلاح SLAP مخفف Superior Labrum Anterior and Posterior (پارگی لابروم بالایی از قسمت قدامی تا خلفی) است. در آسیب SLAP، قسمت فوقانی لابروم آسیب میبیند. این ناحیه فوقانی همچنین محلی است که تاندون عضلات دوسر به لابروم متصل میشوند. پارگی SLAP هم در قسمت جلویی و هم در خلفی این نقطه اتصال ایجاد میشود. تاندون عضلات دو سر بازویی نیز میتواند در این آسیب شامل شود.
علل آسیب و پارگی لابروم
آسیب به لابروم شانه میتواند ناشی از وارد آمدن ضربهی حاد یا حرکات مکرر در شانه رخ دهد. آسیب حاد SLAP یا همان پارگی لابروم شانه ممکن است بر اثر موارد زیر ایجاد شود:
- تصادف و سوانح رانندگی
- سقوط بر روی دست دراز شده و دور از بدن کشیده شده
- انجام مکرر کارهای بالای سری
- بلند کردن اجسام سنگین
- انقباض مکرر خارج از مرکز عضله دو سر
- انقباض ناگهانی عضله دو سر در شانه
- به زور و شدید کشیدن دست، مثلاً هنگام تلاش برای گرفتن یک جسم سنگین
- حرکت سریع یا قدرتمند دست هنگامی که از سطح شانه بالاتر باشد
- دررفتگی شانه
- سفت شدن کپسول خلفی شانه
علائم پارگی لابروم شانه
علائم شایع پارگی لابروم شانه عبارتند از:
- درد مبهم و ضربان دار در مفصل که میتواند با یک تمرین ورزشی بسیار شدید یا یک فعالیت ساده خانگی ایجاد شود.
- مشکل در خوابیدن به دلیل وجود درد و ناراحتی در شانه. ضایعهی پارگی لابروم شانه ممکن است پایداری مفصل را کاهش دهد که وقتی با دراز کشیدن در رختخواب همراه شود، باعث افتادگی شانه میشود.
- برای ورزشکاری که در یک رشتهی ورزشی پرتابی مانند بیسبال فعالیت دارد، درد و احساس گرفتگی بیشتر شایع است. یکی از شکایات شایع در میان ورزشکارانی که در رشتهی ورزشی پرتابی هستند، شاید کاهش قدرت یا کاهش قابل توجه در سرعت پرتاب باشد.
- هرگونه نیروی وارد شده به سر یا فشار مستقیم به شانه میتواند منجر به گرفتگی و احساس درد شود.
- احساس قفل شدن، صدا دادن، گرفتگی یا ساییده شدن
- درد در هنگام حرکت دادن شانه یا نگه داشتن شانه در یک حالت به خصوص برای مدتی
- درد در هنگام بلند کردن اجسام، به ویژه بلند کردن اجسام تا بالای سر
- کاهش قدرت شانه
- فرد احساس میکند که شانهی او دارد از مفصل بیرون میزند.
- کاهش دامنه حرکت
- ورزشکاران پرتابکننده (مانند ورزش بیسبال) ممکن است کاهش سرعت پرتاب یا احساس داشتن “بازوی مرده ” (بازوی ازکار افتاده) را پس از پرتاب کردن متوجه شوند.
تشخیص
سابقهی پزشکی
پزشک در مورد علائم و زمان شروع آنها با شما صحبت خواهد کرد. اگر میتوانید آسیب یا فعالیت خاصی را که باعث درد شانه شما شده است به خاطر بیاورید، این میتواند به پزشک کمک کند تا مشکل شانه شما را تشخیص دهد – اگرچه ممکن است بسیاری از بیماران اتفاق خاصی را به خاطر نیاورند. ذکر هر نوع فعالیت شغلی یا ورزشی که باعث تشدید درد و علائم شانه شما میشود، همچنین محل درد و اینکه در صورت وجود چه درمانی را انجام دادهاید، مهم است.
معاینه فیزیکی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک دامنه حرکت، قدرت و ثبات شانهتان را بررسی میکند.
همچنین با قرار دادن بازوی شما در موقعیت و حالتهای مختلف، معاینات به خصوصی را برای بررسی علل بروز علائم شما انجام میدهد. همچنین گردن و سرتان را ممکن است معاینه کند تا مطمئن شود که درد شما بر اثر “فشرده شدن عصب” نمیباشد. نتایج این تستها به پزشک شما کمک میکند تا در مورد تجویز آزمایش یا تصویربرداری بیشتر از شانه شما تصمیم بگیرد.
تستهای تصویربرداری
- عکسبرداری رادیولوژی. این معاینهی تصویربرداری، تصاویر واضحی از ساختارهای متراکم مانند استخوان را ارائه میدهد. بافت لابروم شانه یک بافت نرم است بنابراین در عکسبرداری رادیولوژی دیده نمیشود. بااینحال، پزشک ممکن است برای اطمینان از اینکه مشکلی از جمله آرتروز یا شکستگی در شانه شما وجود ندارد، رادیولوژی را تجویز کند.
- اسکن تصویربرداری ام آر آی (MRI). اسکن ام آر آی میتواند بافتهای نرم مانند لابروم را بهتر نشان دهد. برای اینکه پارگی در ناحیه لابروم به وضوح در MRI نشان داده شود، ممکن است قبل از انجام اسکن، یک رنگ (مادهی حاجب) به شانهتان تزریق کنند.
درمان پارگی لابروم شانه
در بیشتر موارد، درمان اولیه برای آسیب SLAP یا پارگی لابروم شانه، شامل گزینههای غیر جراحی میباشد. از جمله:
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
در بیشتر موارد، درمان اولیه برای پارگی لابروم شانه شامل روشهای غیر جراحی است. داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن میتوانند درد و تورم ناشی از این پارگی را کاهش دهند.
ورزش
تمریناتی وجود دارند که با انجام دادن آنها میتوان دامنه حرکتی و قدرت را به شانههایتان بازگردانید. تمرینات انعطافپذیری و تمرینات مربوط به دامنه حرکتی، شامل کشش کپسول شانه خواهند بود که بافت پیوندی قوی بوده که مفصل را احاطه میکند. تمریناتی که باید برای قدرت عضلاتی که از شانهتان پشتیبانی میکنند انجام داد، میتوانند درد را تسکین داده و از بروز آسیب بیشتر جلوگیری کنند. این برنامه تمرینی را میتوان در هر جایی از 3 تا 6 ماه انجام داد و معمولاً باید با یک مربی و فیزیوتراپ مجرب در این زمینه کار شوند.
فیزیوتراپی
برنامه فیزیوتراپی برای پارگی لابروم شانه شامل موارد زیر میباشد:
- فیزیوتراپی مؤثرترین روش درمانی در پارگی لابروم شانه است که درد را در مرحله حاد کاهش میدهد، در حالی که به ثبات مفصل شانه کمک میکند تا به حداکثر دامنهی حرکتی خود برسد.
در مرحلهی حاد بودن عارضه، درمان فیزیوتراپی بر رویکردهای زیر متمرکز خواهد بود:
- جلوگیری از آسیب بیشتر به بافت
- تسکین درد
- از بین بردن التهاب
- حفظ دامنه حرکتی موجود
- حفظ قدرت و استقامت عضلات
در مرحلهی ترمیم، درمان فیزیوتراپی بر رویکردهای زیر متمرکز خواهد بود:
- افزایش دامنه حرکت
- بهبود قدرت و استقامت عضله
- به دست آوردن حداکثر ثبات در شانه
- برای جلوگیری از وقوع آسیبهای بیشتر
روشهای تسکین درد عبارتند از:
دیاترمی با موج کوتاه – SWD
دیاترمی با موج کوتاه (SWD)، گرما را در بافت نرم عمیق ایجاد میکند. این امر باعث افزایش خونرسانی در منطقه میشود و مواد زائد را که یکی از دلایل درد است از بین میبرد. دیاترمی با موج کوتاه با اثرات آرامبخش درد را کاهش میدهد و باعث شل شدن عضله میشود.
اولتراسوند تراپی
اولتراسوند تراپی یکی از روشهای درمانی است که امواج فراصوت یا همان اولتراسوندی را ایجاد میکند که منجر به گرمای عمیقی و میکرو ماساژی در بافت نرم میشود، انعطافپذیری را افزایش میدهد، باعث بهبودی پارگی در بافت و همچنین خونرسانی موضعی به منطقهی آسیب دیده و در نهایت تسکین درد میشود.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست یک روش الکتریکی است که با فراهم آوردن مدولاسیون درد، درد را تسکین میدهد. در روش TENS، جریان الکتریکی به طور مستقیم بر روی عضله یا بافت اعمال میشود تا بخش آسیب دیده بدن را تحریک کند.
لیزر
لیزر درمانی کم توان، نوعی درمان است که در آن از لیزرهای کم توان یا الکترودهای ساطع کننده نور بر روی سطح بدن استفاده میشود. لیزر درمانی، حساسیت عصب را با کاهش برادی کینین (یک ماده شیمیایی که در بروز درد نقش دارد) کاهش میدهد. لیزر، کانالهای یونی [سلولهای دروازه بان] را عادی میکند و اندورفین [مسکن طبیعی درد] موجود در بدن و انکفالینها [به اندورفینها مربوط است] را آزاد میکند که اثر ضد دردی را ایجاد میکنند. لیزر درمانی میتواند بر روی برخی از رشتههای عصبی، اثر مسدودکننده درد را نیز داشته باشد.
گزینهی جراحی
اگر درد شما با روشهای غیر جراحی بهبود نیابد، ممکن است پزشک جراحی را به شما توصیه کند.
یک روش جراحی که معمولاً برای درمان پارگی لابروم استفاده میشود، روش آرتروسکوپی است. در حین آرتروسکوپی، پزشک جراح دوربین کوچکی به نام آرتروسکوپ را به داخل فضای مفصل شانه وارد میکند. این دوربین تصاویر را بر روی صفحه نمایش نشان میدهد و جراح از این تصاویر برای هدایت کردن ابزارهای جراحی کوچک استفاده میکند.
از آنجا که آرتروسکوپ و ابزار جراحی بسیار ظریف هستند، جراح میتواند برشهای بسیار کوچکی را برای انجام این عمل ایجاد کند، نه برشهای بزرگتری که برای جراحی باز و سنتی مورد نیاز است.
توانبخشی پس از جراحی
پس از جراحی، به مدت 3 تا 4 هفته، شانه بیمار در یک اسلینگ یا همان آتل دور گردنی قرار میگیرد که مانع از چرخش داخلی شانه میشود و شانه را ثابت نگه میدارد که این امر منجر به از دست دادن حرکت و سفتی کلی میشود. توانبخشی بعد از عمل با توجه به نوع پارگی لابروم، روش جراحی انتخاب شده و سایر آسیبها و درمانهای انجام شده، تعیین میشود.
به طور کلی، میتوان تمرینات دامنه حرکتی آونگ و آرنج را در طول مدت بیحرکتی انجام داد. از چرخش خارجی دست باید کاملاً اجتناب شود و دور شدن شانه از محور بدن تنها تا 60 درجه محدود شود. پس از چهار هفته بعد از عمل، تکنیکهای کمکی و منفعل برای افزایش تحرک شانه استفاده میشود.
بین هفتههای چهارم و هشتم بعد از عمل، ROM چرخش داخلی و خارجی به تدریج به 90 درجه قدرت دور شدگی شانه افزایش مییابد. تمرینات مقاومتی را میتوان تقریباً در 8 هفته پس از عمل آغاز کرد که در حین انجام آنها باید به تقویت کتف تأکید شود. از آنجا که متابولیسم غضروف تا حدودی به محیط مکانیکی آن بستگی دارد، آموزش و تمرین مقاومت میتواند در بازیابی قدرت تحرک نقش داشته باشد.
با این حال، دستیابی به تحرک کافی شانه شرط مهمی برای شروع تمرینات مقاومتی است. در ماه چهارم تا ششم، بسته به نوع ورزش انجام شده، بیماران باید بتوانند تمرینهای ورزشی مخصوصی را شروع کنند و به تدریج به سطح فعالیت قبلی خود بازگردند.
