یک حادثه ی ناگوار می تواند باعث ایجاد شکستگی در گوی و یا کاسه ی مفصل شانه شود. بیشتر این آسیب ها را می توان بدون نیاز به جراحی و با نتایج مناسب و طولانی مدت درمان کرد. اگر چه درمان شکستگی ترقوه و درمان برخی از این شکستگی ها به وسیله ی عمل جراحی بهتر است چرا که می توانند باعث ایجاد آرتروز شانه شوند. برخی از این شکستگی ها نیز در صورت انجام نشدن عمل جراحی بر روی آن ها، ممکن است بهبودی نیافته و یا موقعیت آن ها از حالت عادی خارج شود.
شکستگی ها در دو نوع جا به جا شده و جا به جا نشده دسته بندی می شوند. خوشبختانه نزدیک به 80 درصد از کل شکستگی شانه ، جا به جا نشده اند. این بدین معنی است که استخوان شکسته شده، در نزدیکی محل اصلی خود باقی مانده و درمان آن به ندرت نیازمند استفاده از شکسته بند و حرکت ندادن استخوان تا زمان بهبودی کامل می باشد. بیشتر شکستگی های شانه تا حدود 6 هفته بهبودی می یابند.
آناتومی
آناتومی شانه
شانه از سه استخوان تشکیل شده است :
• استخوان کتف
• استخوان ترقوه
• استخوان بازو
این استخوان ها به منظور تشکیل یک سیستم منظم برای کار کردن بازو، به وسیله ی بافت نرم به یکدیگر متصل اند (رباط ها، تاندون ها، عضلات و کپسول مفصلی).
شانه همچنین از سه مفصل تشکیل شده است :
• مفصل گلنو هومرال
• مفصل آکرومیو کلاویکولار
• مفصل استرنو کلاویکولار
شانه همچنین دارای یک مفصل بوده که محل اتصال استخوان کتف به دیواره ی قفسه ی سینه می باشد.
اصلی ترین مفصل شانه، مفصل گلنو هومرال می باشد. این مفصل از یک گوی (انتهای استخوان بازو) و یک کاسه (قسمتی از استخوان کتف) تشکیل شده است.
انواع شکستگی های شانه
بیشتر شکستگی ها در کودکان، در استخوان ترقوه و در بزرگسالان بیشتر شکستگی ها در قسمت بالایی استخوان بازو (هومروس پروگزیمال) ایجاد می شوند. برخی از انواع این شکستگی ها عبارت اند از :
شکستگی های استخوان ترقوه : این، شایع ترین نوع شکستگی کتف و شانه است که معمولا در اثر زمین خوردن ایجاد می شود.
شکستگی های استخوان کتف : شکستگی ها در این استخوان به ندرت اتفاق می افتند. این شکستگی ها معمولا در اثر حوادث شدید مانند تصادف با یک وسیله ی موتوری یا سقوط از ارتفاع ایجاد می شوند.
شکستگی های قسمت فوقانی استخوان بازو (پروگزیمال هومروس) : شکستگی ها در قسمت فوقانی استخوان بازو، در افراد مسن تر (بالا تر از 65 سال سن) شایع ترند. در برخی مواقع این استخوان تنها ترک خورده و قسمت شکسته ی آن جا به جا نشده و یا زیاد از محل اصلی خود دور نمی شود.
علائم و نشانه های شکستگی ها
نشانه و علائم شکستگی شانه و کتف، به نوع شکستگی یا ترک به وجود آمده در اون ناحیه بستگی دارند.
علائم عمومی
درد
تورم و کبودی
عدم توانایی حرکت دادن شانه
ایجاد حس ساییده شدن شانه به هنگام حرکت دادن آن
بدشکلی “ظاهر شانه، طبیعی به نظر نمی رسد”
علائم شکستگی استخوان ترقوه
ایجاد التهاب و تورم در ناحیه ی میانی ترقوه
ایجاد ناحیه ای در شانه با “برآمدگی” های غیر طبیعی که احتمالا انتهای برجسته ی استخوان شکسته شده می باشند.
محدود شدن دامنه ی حرکتی شانه. البته نه به اندازه ی شکستگی قسمت فوقانی استخوان بازو
علائم شکستگی قسمت فوقانی استخوان بازو
تورم و باد کردگی شدید شانه
محدودیت شدید در حرکت شانه
درد بسیار زیاد
علائم شکستگی استخوان کتف
الگو های شکستگی کتف
درد
تورم
کبودی شدید در ناحیه ی کتف
تشخیص
بیشتر شکستگی های ترقوه، شانه و کتف، توسط عکس برداری با اشعه ی ایکس از منطقه ی آسیب دیده و همچنین معاینه ی فیزیکی تشخیص داده می شوند. در برخی موارد، آزمایشات عکس برداری اضافی نیز مانند سی تی اسکن، مورد نیاز می باشند.
راه و روش های درمان
درمان یک شکستگی در استخوان ترقوه، به نوع و شدت آن بستگی دارد. بیشتر شکستگی ها را می توان به وسیله ی روش های بدون جراحی و با استراحت کردن درمان کرد.
ولی شکستگی هایی که باعث جا به جا شدن استخوان ها شده و یا شکستگی هایی که طی آن ها یک استخوان به چندین قسمت تبدیل می شود، برای بهبودی صحیح، نیاز به انجام عمل جراحی خواهند داشت. شکستگی هایی که در طی آن ها، استخوان پوست را سوراخ کرده و از آن خارج می شود، نیاز به درمان فوری و تهاجمی، به منظور کاهش خطر عفونت خواهند داشت.
برای شکستگی هایی که در طی آن ها، استخوان از محل خود خارج نشود، روش های درمانی زیر توضیه می شوند :
یخ : به منظور کاهش درد شانه و تورم ناشی از شکستگی استخوان ترقوه، بسته های یخ را به مدت 2 تا 3 روز پس از ایجاد آسیب، به صورت منظم بر روی منطقه ی آسیب دیده قرار دهید. دقت کنید که نباید یخ به طور مستقیم با پوست در تماس باشد، چرا که می تواند باعث تشدید شدن آسیب گردد.
بستن بازو : پس از ایجاد شکستگی در ترقوه، مهم است که بازو را بدون حرکت نگاه داشت. می توان این کار را به کمک شکسته بند و یا یک باند انجام داد. این کار به کاهش درد و نگه داری استخوان در محل صحیح خود در طول بهبودی، کمک می کند.
دارو درمانی : شانه ی شما برای حدود 2 هفته پس از ایجاد آسیب، بسیار دردناک خواهد بود. قرص های مسکن درد می توانند در این زمینه بسیار کار آمد باشند. در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
فیزیوتراپی : زمانی که دست شما بی حرکت می شود، احتمال کاهش قدرت عضلانی و ازدست دادن دامنه ی حرکتی شانه وجود دارد. زمانی که استخوان ها شروع به بهبودی کردند، شما می بایست تمرینات حرکتی آرامی را شروع کرده تا از خشک شدن دست در شکسته بند جلوگیری شود. زمانی که بهبودی استخوان ها کامل شد، ممکن است پزشک شما یک برنامه ی جامع تر و شدید تر باز توانی را به منظور باز گرداندن قدرت و انعطاف پذیری شانه تجویز کند.
پزشک یا فیزیوتراپیست شما، در مورد زمان شروع تمرینات دامنه ی حرکتی و ایمن بودن آن به شما اطلاعاتی را ارائه خواهند داد. این تمرینات در ابتدا فعال و با کمک فیزوتراپیست بوده و سپس خود فرد می تواند آن ها را به تنهایی انجام دهد. همچنین شدت این تمرینات به مرور زمان افزایش پیدا می کند. دقت کنید که هیچ گاه شدت این تمرینات از حد ایمن نباید بالا تر بروند چرا که این امر می تواند باعث اخلال در فرایند بهبودی شانه گردد.
با این که انجام یک سری تمرینات به منظور جلوگیری از خشک شدن شانه ضروری است، ولی اولویت اول شما، کمک به بهبودی شکستگی می باشد. پزشک و فیزیوتراپیست شما در طول بهبودی، شما را راهنمایی خواهند کرد؛ این افراد، در زمینه ی بهبودی شکستگی ها متخصص بوده و به شما کمک می کنند که هر چه زود تر بهبود یافته و بتوانید شانه ی خود را حرکت دهید.
حتی با انجام به موقع و صحیح همه ی تمرینات، شانه ی شما از حالت عادی خود خشک تر خواهد شد. فیزیوتراپیست، بهتر از هر شخص دیگر می تواند به شما بگوید که چه تمرینی را چگونه و چه موقع انجام دهید. به منظور گرفتن بهترین نتیجه در بهبودی یک شکستگی، در اولین زمان به یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید (اولین هفته پس از ایجاد آسیب مناسب خواهد بود).
همچنین پس از انجام عمل جراحی، پزشک شما یک برنامه ی درمانی را تجویز خواهد کرد که به شما در بازیابی قدرت و تحرک شانه تان کمک می کند. معمولا این برنامه ها با تمرینات حرکتی آرام شروع شده و با بهبودی بیشتر استخوان، تمرینات تقویتی به آن اضافه می شوند.
تمرینات و حرکات اصلاحی دامنه ی حرکتی به عنوان بخشی از فرایند بهبودی تجویز شده و به باز گردانی عملکرد کامل شانه و دست کمک خواهند کرد.
حرکت پاندولی دست در حالت دمر
روی یک تخت یا میز به صورت دمر بخوابید به طوری که دست آسیب دیده ی شما از لبه ی آن آویزان باشد. دست شما باید به صورت عمودی به سمت زمین قرار بگیرد. دست خود را به آرامی به عقب و جلو حرکت داده و حرکات رفت و برگشتی طولانی ایجاد نمایید. در همین حال، تمامی عضلات بالا تنه ی خود را شل کنید. اگر در هر نقطه ای احساس درد کردید، تمرین را متوقف کرده و دست خود را طوری تنظیم کنید که تا آن حد به جلو یا عقب نرود. در صورت امکان، این تمرین را هر بار تا 5 دقیقه ادامه دهید.
حرکت پاندولی دست در حالت ایستاده
کمر خود را کم تر از 90 درجه رو به جلو خم کنید. در حالی که دست خود را مستقیم و رو به زمین گرفته اید، به آرامی و مانند تمرین قبلی، آن را به جلو و عقب حرکت دهید. با بهبودی بیشتر آسیب، فیزیوتراپیست ممکن است به شما توصیه کند که در هنگام انجام این تمرین دامنه ی حرکتی، از یک وزنه ی سبک به منظور تقویت عضلات استفاده کنید.
بالا رفتن از دیوار
دست خود را بر روی دیوار قرار داده و سپس با استفاده از دو انگشت خود آن را بالا ببرید؛ درست مانند این که با دست خود در حال راه رفتن بر روی دیوار می باشید. تا جایی که احساس درد نمی کنید بر روی دیوار بالا بروید. از پزشک یا فیزیوتراپیست خود در مورد دفعات انجام این تمرین در روز، سوال کنید.
چرخیدن
یک چرخش داخلی را با بدن دستان خود به پشت و قلاب کردن آن ها به یکدیگر در نزدیکی باسن، شروع کنید. به آرامی دستان خود را بالا و به سمت سر خود برده و سعی کنید تا حد امکان، دست های خود را مستقیم نگه دارید. برای تکمیل یک مرتبه ی این تمرین، دست های خود را دوباره پایین آورده و در محل اصلی خود قرار دهید.
چرخش خارجی، با قلاب کرده دست ها به یکدیگر در پشت گردن و قرار دادن آرنج ها در کنار سر شروع می شود. به آرامی آرنج های خود را به جلوی صورت آورده و دوباره به کنار باز گردانید؛ مانند یک پرنده ی در حال بال زدن. تعداد دفعات مورد نیاز برای تکرار هر تمرین را با پزشک یا فیزیوتراپیست خود هماهنگ کنید.
برای درمان شکستگی شانه و کتف روش آرتروسکوپی (جراحی بسته) نیز وجود دارد.