تاندونیت آشیل در اثر آسیبدیدگی تاندونی که در قسمت پشت ساق پا تا پاشنه قرار گرفته است بروز میکند. در این حالت امکان دارد درد، خشکی و ورم ایجاد شده و انجام حرکات آزادانه برای شخص دشوار میشود.
درمان تاندونیت آشیل به شدت آسیبدیدگی بستگی دارد. به طور کلی هر چه علائم پیش از درمان برای مدت طولانیتری وجود داشته باشند، بهبودی نیز به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت. امکان دارد بهبودی کامل به 3 تا 9 ماه زمان نیاز داشته باشد.
تاندونیت آشیل چیست؟
تاندونیت آشیل پا میتواند سبب شود تا راه رفتن و انجام فعالیتهای روزانه برای شخص دشوار شود. امکان دارد این عارضه در اثر آسیبدیدگی تاندون آشیل و یا در اثر آسیبهای جزئی مکرر ناشی از استفاده بیش از حد بروز کند.
تاندون آشیل، ضخیمترین و مستحکمترین تاندون در بدن است. این تاندون عضله ساق پا را به استخوان پاشنه پا متصل میکند و به حرکت پا در زمان انقباض عضلات کمک میکند. تاندون آشیل انجام حرکاتی مانند حرکت با نوک انگشتان پا یا حرکت به سمت جلو در زمان راه رفتن، دویدن یا بالا رفتن را امکانپذیر میسازد.
در صورت آسیبدیدگی تاندون آشیل و عدم بهبود آن، امکان دارد تاندونیت آشیل پا ایجاد شود. این آسیبدیدگی ممکن است به مرور زمان تشدید شود. تاندونیت آشیل میتواند در هر فردی ایجاد شود؛ خصوصاً کسانی که فعالیتهایی مانند دویدن یا پریدن انجام میدهند.
دلایل بروز تاندونیت آشیل
تاندونیت آشیل معمولاً در اثر استفاده بیش از حد از تاندون آشیل بروز میکند. در این حالت پارگیهای بسیار کوچکی در تاندون ایجاد میشوند. در صورت عدم درمان، این پارگیها بهبود نیافته و امکان دارد تاندون ضعیفتر شود.
با افزایش سن، احتمال بروز تاندونیت آشیل پا افزایش پیدا میکند؛ چرا که انعطافپذیری تاندون آشیل و توانایی آن جهت تحمل کشیدگی، با افزایش سن کاهش پیدا میکند.
موارد زیر نیز در بروز تاندونیت آشیل پا مؤثر هستند:
- وجود سابقه خانوادگی این عارضه
- آسیبدیدگی تاندون یا عضلات اطراف آن در گذشته
- وجود عارضههای بلندمدت مانند التهاب مفاصل، دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات تیروئید
- اضافهوزن یا چاقی
- سطح بالای کلسترول
- مصرف آنتیبیوتیک متعلق به گروه کوینولون
- استفاده از کفشهای نامناسب
- کوتاه یا بلند بودن قوس کف پا. در این حالت فشار بیشتری بر تاندون آشیل وارد میشود.
فعالیتهای ورزشی فشار زیادی بر تاندون آشیل وارد میکنند. در صورت انجام فعالیتهایی مانند دویدن یا دوچرخهسواری و یا فعالیتهایی که مستلزم پریدن هستند (مانند رقص یا تنیس)، احتمال آسیبدیدگی این تاندون افزایش پیدا میکند. احتمال آسیبدیدگی در موارد زیر نیز افزایش مییابد:
- استفاده از تجهیزات و کفش نامناسب
- افزایش ناگهانی میزان تمارین ورزشی
- تمرین بر روی سطوح سفت، لغزنده یا شیبدار
- ورزش در شرایط نامناسب آب و هوایی، خصوصاً سرمای زیاد
علائم تاندونیت آشیل
تاندونیت آشیل پا میتواند باعث بروز علائم زیر شود:
- افزایش درد، خصوصاً در قسمت عقب ساق پا یا پاشنه
- خشکی و سفتی تاندون
- ورم در قسمت عقب مچ پا
- درد در زمان لمس تاندون
- ایجاد شدن صدا در زمان حرکت مچ پا
درد تاندونیت آشیل ممکن است موقتی باشد. امکان دارد این درد در زمان صبح یا پس از انجام ورزش یا فعالیتهای دیگر تشدید شود. عدم تحرک میتواند سبب خشکی تاندون آشیل شده و تحرک مجدد سبب رفع این خشکی میشود.
تاندونیت آشیل میتواند بر زندگی روزمره شخص تأثیر بگذارد. در این حالت امکان دارد به مرخصی نیاز باشد. ممکن است تا زمان بهبود تاندون، شخص قادر به انجام فعالیتهایی مانند ورزش نباشد.
درد ناگهانی در قسمت پاشنه یا ساق پا میتواند نشاندهنده پارگی تاندون آشیل باشد. در این حالت تاندون ورم کرده و کبود و دردناک میشود و حتی ممکن است سبب ایجاد صدا در ناحیه مچ پا شود. در این صورت بایستی سریعاً به پزشک مراجعه شود.
تشخیص تاندونیت آشیل
پزشک علائم ایجاد شده را ارزیابی کرده و ساق پا، پاشنه و مچ پا را معاینه میکند. جهت بررسی عملکرد حرکتی پا، پزشک از بیمار درخواست میکند تا مجموعهای از حرکات خاص را انجام دهد و همچنین پزشک ممکن است عضله ساق پا را نیز ارزیابی کند.
سابقه پزشکی بیمار نیز جهت رد احتمال وجود عارضههای دیگر نیاز به بررسی خواهد شد.
تاندونیت آشیل معمولاً بوسیله علائم ایجاد شده تشخیص داده میشود. در برخی از مواقع امکان دارد جهت بررسی وجود پارگی در تاندون آشیل، از اولتراسوند یا ام آر آی استفاده شود.
در صورت وجود عارضههایی مانند التهاب مفاصل، دیابت یا سطح بالای کلسترول، امکان دارد بیمار به پزشک متخصص معرفی شود. در صورت شدید بودن علائم و یا ادامه علائم برای مدت بیش از شش هفته، ممکن است پزشک بیمار را به جراح ارتوپد معرفی کند.
درمان تاندونیت آشیل
در صورت آسیبدیدگی تاندون آشیل بایستی فوراً به متخصص فیزیوتراپی یا متخصص عارضههای اسکلتی – عضلانی مراجعه شود. عدم مراجعه به موقع به متخصص سبب دشوارتر شدن روند درمان تاندونیت آشیل میشود.
درمان تاندونیت آشیل به شدت علائم این عارضه بستگی دارد. معمولاً علائم بایستی سه ماه پس از درمان بهبود پیدا کنند.
اقدامات مراقبتی برای درمان تاندونیت آشیل
جهت تسکین علائم تاندونیت آشیل از اقدامات مراقبتی مختلفی میتوان استفاده کرد. مهمترین این اقدامات استراحت و عدم استفاده از تاندون و کاهش (یا توقف) فعالیتهایی است که سبب تشدید علائم میشوند. در صورت کاهش درد، انجام حرکات کششی ملایم امکانپذیر است. بیمار میتواند در صورت امکان، در حالت ایستاده قرار بگیرد و به آرامی راه برود. تا زمان رفع درد بایستی از دویدن در سراشیبی یا سربالایی خودداری شود.
استفاده از پک یخ سبب تسکین درد و کاهش ورم میشود. یخ نباید به طور مستقیم بر روی پوست قرار گیرد چرا که میتواند سبب آسیبدیدگی پوست شود.
اگر علائم پس از 7 تا 10 روز بهبود پیدا نکردند، بایستی به متخصص فیزیوتراپی مراجعه شود.
استفاده از ارتز و ابزار طبی
در صورت وارد شدن فشار بیش از حد بر تاندون آشیل، توصیه میشود به متخصص عارضههای مرتبط با پا مراجعه شود. متخصص در ارتباط با استفاده از کفش مناسب، وضعیت مناسب بدنی و نحوه انجام فعالیتهای روزمره به بیمار کمک میکند. کفی طبی که سبب بالا نگه داشتن پاشنه پا میشود، در کاهش فشار وارد بر تاندون آشیل مؤثر است.
در صورتی که در ارتباط با وضعیت پاها و یا نحوه عملکرد پا مشکلی وجود داشته باشد، استفاده از کفی طبی یا ارتز در کفش به درمان و جلوگیری از بروز تاندونیت آشیل کمک میکند.
در صورت کوتاه بودن قوس کف پا، فشار وارد بر تاندون آشیل افزایش پیدا میکند. جهت خرید ارتز میتوان به داروخانهها مراجعه کرد و همچنین ساخت آن به طور جداگانه برای هر شخص امکانپذیر است. در این ارتباط میتوان از توصیههای متخصص فیزیوتراپی یا متخصص عارضههای مرتبط با پا استفاده کرد.
مصرف دارو جهت درمان تاندونیت آشیل
جهت تسکین درد میتوان از داروهای مُسکن بدون نیاز به نسخه پزشک مانند پاراستامول استفاده کرد. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن به تسکین درد کمک میکنند ولی این نوع داروها نباید برای مدت طولانی مصرف شوند.
بروشور دارو همیشه باید به دقت مطالعه شود و در صورت وجود هر گونه سؤال، بایستی با دکتر داروساز در این مورد مشورت شود.
در صورت مصرف آنتیبیوتیک در زمان بروز تاندونیت آشیل بایستی به پزشک اطلاع داده شود. چنانچه بیمار آنتیبیوتیکهای کوینولون مصرف کند، امکان دارد پزشک توصیه کند که مصرف این داروها فوراً متوقف شود چرا که میتواند سبب تشدید عارضه شود. بیمار میتواند در صورت عدم اطمینان در ارتباط با نوع داروی مصرفی، با پزشک در این مورد مشورت کند.
فیزیوتراپی
در صورت عدم بهبود علائم پس از یک هفته، بایستی به متخصص فیزیوتراپی مراجعه شود.
فیزیوتراپی به تقویت و کشش تاندون آشیل کمک میکند. امکان دارد متخصص فیزیوتراپی استفاده از تمارین ورزشی برای دو نوبت در روز را به بیمار توصیه کند. ممکن است ورزش شامل تمارین اکسنتریک باشد. این نوع تمارین به کاهش درد و تسریع روند بهبود کمک میکنند. متخصص فیزیوتراپی یا پزشک موارد زیر را به بیمار توصیه میکنند:
- شاکویو تراپی. در این روش امواج درمانی از طریق دستگاه مخصوص شاکویو از پوست عبور کرده و به بخش آسیبدیده تاندون منتقل میشود. امکان دارد به چندین جلسه درمانی به این منظور نیاز باشد.
- تزریق پلاسمای غنی از پلاکت. در این روش از خون بدن بیمار که حاوی فاکتورهای رشد میباشد و در افزایش سرعت بهبود تاندون آشیل مؤثر است، استفاده میشود. به این منظور روش اولتراسوند جهت مشخص کردن نواحی مورد نظر برای تزریق به کار برده میشود.
- لیزردرمانی کمتوان. لیزردرمانی به ترمیم آسیبدیدگی تاندون کمک میکند.
- روش سوزن خشک. در این روش سوزن مخصوص و ظریفی به طور مکرر وارد تاندون شده و به تسریع روند بهبود و تقویت تاندون کمک میکند.
جراحی
در صورت شدید بودن علائم و عدم تأثیر روشهای درمانی دیگر پس از چند ماه، امکان دارد طبق توصیه پزشک از جراحی استفاده شود. ممکن است بیمار به متخصص جراحی پا و مچ پا معرفی شود. متخصص از اسکن به منظور ارزیابی وضعیت تاندون استفاده میکند.
در روش جراحی، بخشهای آسیبدیده تاندون خارج شده و بخشهای باقیمانده ترمیم میشوند. امکان دارد به منظور ترمیم، به استفاده از بافت تاندون آشیل یا یکی از تاندونهای دیگر نیاز باشد. ممکن است بهبود زخم ایجاد شده ناشی از جراحی به زمان نیاز داشته باشد و همچنین احتمال دارد که جای زخم ایجاد شود.
جلوگیری از تاندونیت آشیل
به منظور جلوگیری از بروز تاندونیت آشیل موارد زیر بایستی در نظر گرفته شوند:
- در صورت وجود عارضه دیگری که بیمار را در معرض خطر بیشتر قرار میدهد، بایستی از درمان عارضه مورد نظر اطمینان حاصل شود.
- جهت کاهش فشار وارد بر تاندون آشیل، وزن اضافی بایستی کاهش داده شود.
- در زمان انجام فعالیت مورد نظر بایستی از کفش با اندازه مناسب استفاده شود.
- در زمان انجام ورزش و یا در محل کار، باید از بهکارگیری ابزار و روش مناسب جهت انجام فعالیت مورد نظر اطمینان حاصل شود.
- حرکات تکراری که سبب استفاده بیش از حد از تاندون میشوند بایستی به تعداد کمتر و با احتیاط انجام شوند.
- شدت و مدت زمان انجام تمارین ورزشی مورد نظر بایستی به تدریج افزایش داده شود.
- پیش از انجام هر نوع فعالیت ورزشی، عضلات بایستی گرم شوند. سرد کردن بدن پس از تمرین نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
