در رفتگی شانه عبارت است از آسیبی که در آن استخوان بازو از کاسه فنجانی شکلی که بخشی از تیغه شانه است خارج میشود. شانه متحرکترین مفصل بدن است، که همین آن را مستعد دررفتگی میسازد.
اگر احتمال میدهید که شانهتان دررفته است جهت درمان دررفتگی و نیمه دررفتگی شانه فوراً به پزشک مراجعه کنید. اکثر افراد طی یک هفته بعد از درمان باز هم میتوانند به طور کامل از شانه خود استفاده کنند. البته، اگر شانهتان یک بار دررفت، ممکن است مفصلش ناپایدار شده و مستعد دررفتگیهای مکرر شود.
علائم و نشانه ها
علائم و نشانههای دررفتگی شانه میتوانند شامل موارد زیر باشند:
• از جا بیرون آمدن یا تغییر شکل آشکار شانه
• تورم یا کبودی
• درد شدید
• ناتوانی در حرکت دادن مفصل
دررفتگی شانه میتواند باعث بیحسی، ضعف یا احساس سوزش در نواحی نزدیک آسیب مانند گردن یا پایین بازویتان شود. ممکن است عضلات شانهتان برای محافظت از خود در برابر پارگی دچار اسپاسم شوند، که این اغلب باعث تشدید دردتان میشود.
علت ها و دلایل
دررفتگی شانه میتواند بعد از یک آسیبدیدگی قابل توجه مانند زمین خوردن روی دست کشیده شده یا به دلیل ضربه مستقیم به شانه (دررفتگی تروماتیک) رخ دهد؛ و یا در بیمارانی که دچار سستی ارثی مفاصل هستند (بیمارانی با مفاصل شل) بدون آسیبدیدگی مهمی بروز کند (دررفتگی غیرتروماتیک). در بعضی بیماران مانند ورزشکاران رشتههای پرتابی، تکرار عمل پرتاب اجسام با نیروی زیاد باعث کشیده شدن کپسول قدامی میشود که در نهایت میتواند منجر به دررفتگی یا نیمه دررفتگی (دررفتگی میکرو تروماتیک ) شود.
دررفتگی مکرر یک شانه نشان میدهند که این شانه پیشتر هم مکرراً دچار در رفتگی شانه میشده است. به شانههایی که مکرراً دچار دررفتگی میشوند شانه ناپایدار گفته میشود.
پارگی یا جداشدن روتاتورکاف و انقباضات عضلانی شدید ناهماهنگ در طول یک حمله و تشنج جدی نیز از دیگر علل دررفتگی مفصل شانه و کتف است.
علت دررفتگی مکرر شانه
از آنجا که سر استخوان هومروس (گوی) نسبت به کاسه (گلنوئید) که کم عمق است محیط بزرگتری دارد، شانه به طور بالقوه یک مفصل ناپایدار است. بنابراین پایداری شانه به بافتهای نرم مجاورش مانند لابروم، کپسول و لیگامنتها بستگی دارد.
هنگامی که شانه، به دلیل آسیبدیدگی، به طرف جلو در میرود، گوی (سر استخوان) با زور از مفصل (کاسه) خارج میشود. این باعث پاره شدن لابروم، کپسول و لیگامنتها در جلوی شانه میشود. به این وضعیت «ضایعه بانکارت» گفته میشود. در اینجا، سر هومروس (گوی) حرکت کرده و روی لبه جلویی گلنوئید (کاسه) قرار میگیرد که این باعث به وجود آمدن یک فرو رفتگی (خوردگی) بر روی گوی میشود. به این وضعیت ضایعه «ضایعه هیل ساکس» میگویند.
در بعضی از بیماران، ضایعه بانکارت به طور کامل بهبود نمییابد که این باعث میشود مفصل ناپایدار شده و در آینده به وسیله آسیبهایی با شدت کمتر یا آسیبهای ناچیز (ترومای جزئی) و حتی بدون آسیبدیدگی دچار دررفتگی شود. تحقیقات نشان داده است که هر چه بیمار در زمان اولین دررفتگی بازو و شانه جوانتر باشد (کمتر از 25 سال)، احتمال تکرار دررفتگی بیشتر خواهد بود. احتمال بروز مجدد دررفتگی شانه پس از اولین دررفتگی در بیماران جوان (زیر 25 سال) برابر با 70 تا 90% است. با هر دررفتگی طرف جلویی کپسول کشیده و نازکتر میشود که باعث میشود دررفتگیهای بعدی راحتتر و راحتتر رخ بدهند.
در همین حال، در بیمارانی که دچار سستی ارثی کپسول مفصل هستند، مفصل جادار (خیلی شل) است و با یک آسیب جزئی یا در طول فعالیتهایی مانند پرتاب اجسام یا پوشیدن یک پیراهن به راحتی در میرود.
زمان مراجعه به پزشک
برای درمان شانهای که به نظر میرسد از جا رفته سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.
در زمانی که منتظر دریافت خدمات درمانی هستید:
• مفصل را حرکت ندهید. با یک بند دور گردن یا اسپلینت مفصل شانه را در موقعیت فعلی خود ثابت نگهدارید. سعی نکنید شانهتان را تکان داده یا آن را جا بیندازید. این کار میتواند به مفصل شانه و عضلات، لیگامنتها (رباطها)، عصبها یا رگهای خونی اطراف آن آسیب برساند.
• روی مفصل آسیب دیده یخ بگذارید. گذاشتن یخ روی شانه میتواند از طریق کنترل خونریزی داخلی و جمع شدن مایع در درون و اطراف مفصل شانه به کاهش درد و تورم کمک کند.
تستها و تشخیص
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ناحیه درگیر را از لحاظ وجود حساسیت به لمس، تورم یا بدشکلی بررسی میکند. یک عکس رادیولوژی از مفصل شانهتان دررفتگی را نشان داده و میتواند وجود هرگونه شکستگی استخوان یا سایر آسیبهای وارده به مفصل شانهتان را مشخص کند.
راه ها و روش های درمان
درمان دررفتگی شانه میتواند شامل موارد زیر باشد:
• جااندازی بسته. پزشک تلاش میکند تا با انجام بعضی مانورهای ملایم استخوانهای شانهتان را به وضعیت مناسبشان برگرداند. بسته به میزان درد یا تورم، ممکن است پیش از دستکاری استخوانهای شانهتان به شل کننده عضلات یا مسکن یا در موارد نادری به یک بیهوشی عمومی نیاز داشته باشید. هنگامی که استخوانهای شانه جا افتادند، درد شدید موجود فوراً از بین میرود.
• عمل جراحی. اگر لیگامنتها یا مفصل شانهتان ضعیف است و با وجود انجام توانبخشی و تقویت مناسب ناحیه مفصل باز هم دررفتگی شانه مکرراً رخ میدهد، باید به جراح شانه مراجعه کرده و به عمل جراحی نیاز خواهید داشت. در موارد نادر، ممکن است عصبها یا رگهای خونیتان آسیب دیده باشند که در آن صورت نیز به عمل جراحی نیاز خواهید داشت.
• ثابت نگهداشتن. پزشک میتواند با استفاده از یک بند دور گردن یا اسپلینت مخصوص شانهتان را به مدت چند روز تا سه هفته ثابت نگه دارد. طول مدت استفاده از بند یا اسپلینت به نوع دررفتگی شانه و اینکه چه مدت پس از دررفتگی شروع به استفاده از اسپلینت کردهاید بستگی دارد.
• دارو. پزشک برایتان داروهای مسکن یا شل کننده عضلات تجویز میکند تا در دوره بهبودیتان احساس ناراحتی نکنید.
• فیزیوتراپی. پس از برداشته شدن بند یا اسپلینت شانهتان، به تدریج یک برنامه توانبخشی را شروع خواهید کرد که برای بازیابی دامنه حرکت، قدرت و پایداری مفصل شانهتان طراحی شده است.
فیزیوتراپی برای سرعت دادن به فرایند بهبود دررفتگی شانه و همچنین برای تضمین گرفتن بهترین نتیجه از درمان بسیار مهم است. این روش میتواند شامل موارد زیر باشد:
• ماساژ بافتهای نرم
• بستن شانه با نوارچسبهای محافظ مخصوص
• متحرکسازی مفاصل (ستون فقرات سینهای یا گردن)
• طب سوزنی
• الکتروتراپی (مانند اولتراسوند و تحريک الکتريکی از راه پوست)
• انجام تمرینات پیشرونده برای تقویت عضلات گرداننده شانه، افزایش پایداری تیغه شانه، تقویت شانه، و بهبود قابلیت انعطاف، وضعیت قرارگیری و پایداری مرکزی شانه.
• توصیههایی برای اصلاح نحوه انجام فعالیتها
اگر دچار یک دررفتگی شانه نسبتاً ساده و بدون آسیب عمده به عصب و بافتها شدهاید، به احتمال زیاد مفصلتان در طول چند هفته بهبود مییابد، اما خطر بروز مجدد دررفتگی در آینده برای شما زیاد خواهد بود. اگر بعد از دررفتگی شانه بدون سپری کردن دوره بهبودی به فعالیتهای روزمرهتان برگردید ممکن است شانهتان آسیب دیده یا دوباره دچار دررفتگی شود.
