کمردرد بانوان دلایل متفاوت پرشماری دارد و نوع و شدت درد بسته به محل درد میتواند بسیار متغیر باشد. متأسفانه کمر درد پدیده بسیار شایعی در زنان است. بهطور کلی تقریباً همه در طول عمرشان دچار کمردرد یا ناراحتیهای کمر میشوند. این راهنما در تعیین علت کمر درد کمکتان میکند و روشهای درمان کمردرد شدید و خفیف را توضیح میدهد. کمردرد تمام بیماران یکسان نیست و بعضی از دلایل کمر درد مختص خانمهاست، چرا که بعضی گونههای کمر درد مرتبط با عادت ماهانه یا بارداری است. بعضی دلایل کمردرد در زنان اصلاً نگرانکننده نیست، اما بقیه موارد ممکن است جدی باشد و برای ارزیابی آنها باید به پزشک مراجعه کنید. در این مقاله با دلایل شایع کمر درد در بانوان و روشهای تسکین کمردرد آشنا میشوید و مطلع میشوید که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.
دلایل کمردرد ویژه بانوان
کمر درد دلایل بسیاری دارد که از نشستن به روش نامناسب تا مشکلات اندامهای داخلی متغیر است. بعضی از علتهای کمردرد مربوط به جنسیت نمیشود در حالی که تعدادی از دلایل کمر درد مختص بانوان است.
سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) عارضهای است که بسیاری از بانوان قبل از عادت ماهانه دچارش میشوند. PMS علائم بالقوه بسیاری دارد که البته تمام خانمها همهشان را تجربه نمیکنند. علائم شایع PMS به شرح زیر است:
- علائم جسمی مانند:
- کمردرد
- سردرد
- خستگی مزمن
- نفخ
- علائم رفتاری و هیجانی از قبیل:
- نوسانات خلقی
- ویار و ولع خوردن بعضی مواد غذایی
- اضطراب
- مشکل در تمرکز کردن
سندرم پیش از قاعدگی معمولاً چند روز قبل از پریود شروع میشود و یک یا دو روز پس از شروع عادت ماهانه تمام میشود.
اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD)
اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) گونه شدیدتری از PMS است، در حدی که علائم زندگی روزمره را مختل میکند. برخی بانوان مبتلا به PMDD حتی نمیتوانند عملکرد مناسبی حین تحمل علائم داشته باشند. تعداد بانوان مبتلا به PMDD کمتر از PMS است.
علائم هیجانی، رفتاری و جسمی PMDD مشابه علائم PMS است، با این تفاوت که انواع علائم در PMDD شدیدتر میشود. علائم معمولاً یک هفته قبل از پریود شروع میشود و چند روز پس از آغاز خونریزی ماهانه متوقف میشود. سابقه خانوادگی افسردگی و دیگر اختلالهای خلقی یا سابقه خانوادگی PMDD خطر ابتلا به PMDD را افزایش میدهد.
آندومتریوز
زمانی عارضه آندومتریوز بروز مییابد که بافت پوششدهنده داخل رحم، موسوم به بافت آندومتر، خارج از رحم رشد کند. بافت آندومتر در خانمهای مبتلا به آندومتریوز غالباً روی تخمدانها، لولههای فالوپ و دیگر بافتهای پوششی داخل لگن رشد میکند. حتی ممکن است بافت آندومتر دور مجاری ادراری و روده رشد کند.
درد شایعترین علامت آندومتریوز است. دیگر علائم آندومتریوز عبارت است از:
- انقباضهای قاعدگی بسیار دردناک
- احساس درد حین رابطه جنسی یا پس از آن
- احساس درد در کمر و لگن
- احساس درد هنگام دفع مدفوع یا ادرار کردن در زمان پریود بودن
افزون بر این آندومتریوز ممکن است باعث خونریزی یا لکهبینی بین عادتهای ماهانه شود. مشکلات گوارشی مانند نفخ و اسهال نیز، بهویژه در زمان قاعدگی، شایع است. آندومتریوز باعث میشود که خانمها سختتر باردار شوند.
دیسمنوره
دیسمنوره به قاعدگی بسیار دردناک اشاره دارد. هرچند دیسمنوره معمولاً قابل مدیریت است اما برخی بانوان دچار درد بسیار شدیدی میشوند. احتمال ابتلا به دیسمنوره در شرایط زیر بالاتر میرود:
- سن زیر 20 سال
- سیگاری بودن
- خونریزی شدید در زمان قاعدگی
- سابقه خانوادگی قاعدگیهای دردناک
- ابتلا به بیماریهای زمینهای مانند:
- آندومتریوز
- فیبروم رحم
- بیماری التهابی لگن
درد دیسمنوره معمولاً در پایین شکم، پایین کمر، مفصلهای ران و پاها احساس میشود و یک تا سه روز طول میکشد. درد ممکن است مزمن و مداوم یا از نوع دردی تیرکشنده و انفجاری باشد.
بارداری
کمر درد یکی از عوارض شایع بارداری است و پیامد جابهجا شدن مرکز ثقل بدن، افزایش وزن و شل شدن رباطها در اثر ترشح هورمونها جهت آماده شدن مادر برای زایمان است.
کمر درد اکثر بانوان باردار در ماههای پنجم تا هفتم بارداری شروع میشود، البته ممکن است کمردرد بسیار زودتر هم تجربه شود. چنانچه مادر قبل از حاملگی دچار ناراحتیهای کمر بوده باشد، احتمال مبتلا شدنش به کمردرد در دوران بارداری بیشتر میشود.
متداولترین محل درد دقیقاً زیر کمر و در استخوان دنبالچه است. همچنین ممکن است خانم باردار در بخش میانی پشت بدن و دور کمر درد داشته باشد. این درد گاهی در پاها منتشر میشود.
بیماری التهابی لگن (PID)
بیماری التهابی لگن (PID) به عفونت اندامهای تناسلی بانوان گفته میشود. لگن در پایین شکم قرار دارد و لولههای فالوپ، تخمدانها، دهانه رحم و رحم را دربرمیگیرد. هرچند درد معمولاً محدود به ناحیه شکم است اما احتمال دارد بانوان مبتلا به بیماری التهابی لگن دچار کمردرد نیز بشوند.
عفونت مخمری
اگر عفونت مخمری علت کمر درد باشد و کمردرد و ترشحات واژن ناشی از عفونت مخمری باشد، پزشک درمان ضدقارچ تجویز میکند که شامل قرص، کرم واژینال و شیاف واژینال میشود. چنانچه عفونت باکتریایی موسوم به واژینوز باکتریایی وجود داشته باشد، پزشک دارویی به نام فلاژیل تجویز میکند.
دلایل کمردرد در تمام افراد
همانطور که گفته شد، تمام کمردردهای زنان به دلایل جنسیت آنها مربوط نمیشود. دلیل کمر درد در بانوان گاهی مانند دلایل کمر درد در آقایان است. در این بخش چند علت شایع کمردرد را توضیح میدهیم که مختص جنسیت خاصی نیست.
سبک زندگی بدون تحرک
بیتحرکی یکی از دلایل شایع کمردرد است. وقتی مدت زیادی مینشینید و کار میکنید یا از روی تنبلی تکان نمیخورید، دچار درد، خشکی یا ناراحتی کمر میشوید. نشستن طولانی مدت باعث میشود که عضلات کمر به دلیل عدم فعالیت قفل بشود و در نتیجه درد شروع شود. بنابراین هر زمان که فرصتی برای استراحت پیدا کردید، عضلات را فقط بکشید.
حالت اندامی اشتباه
مدتها مقابل رایانه یا انواع نمایشگر نشستن بر حالت اندامیتان اثر میگذارد و حالت اندامی نامناسب به کمر درد دامن میزند یا کمردرد قبلی را شدیدتر میکند. روش راه رفتن یا ایستادنتان نیز میتواند بر حالت اندامیتان اثر بگذارد. حالت اندامی اشتباه کشش وارد بر عضلات و رباطها را افزایش میدهد و در نتیجه کمر درد شروع میشود.
آسیبدیدگیهای کمر
آسیبدیدگی دلیل اصلی کمردرد در بانوان است. آسیبهایی مانند استفاده بیش از حد از عضلهها یا کشیدگی (اسپرین) عموماً در اثر بلند کردن بارهای سنگین یا حرکات ناگهانی رخ میدهد و باعث احساس درد در بخش میانی پشت بدن یا پایین کمر میشود. آسیبهای ناشی از استفاده بیش از حد از عضلات در دوران حاملگی نیز شایع است.
درد سیاتیک
درد سیاتیک در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک شروع میشود. عصب سیاتیک در پشت پا وجود دارد و از مهرههای کمری رو به پایین به سمت پا کشیده میشود. تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک با دردی سوزشی یا مانند برقگرفتگی همراه است.
کشیدگی عضله
کشیدگی عضله عموماً در اثر بلند کردن بارهای سنگین به روش نامناسب یا حرکات ناگهانی رخ میدهد و با علائمی مانند درد و خشکی عضلات همراه است. استراحت و در صورت لزوم مصرف مسکن میتواند ناراحتیتان را تسکین بدهد.
عفونت مجاری ادراری (UTI)
عفونت بخش فوقانی دستگاه ادراری که موجب عفونت کردن کلیهها شود، ممکن است با کمردردی شدید همراه باشد. این گروه از بیماران دچار درد در ناحیه کمر و کشاله ران میشوند. کمردرد با دو علامت دیگر مانند تب بالا و استفراغ نیز همراه است. عفونتهای بخش فوقانی دستگاه ادراری زمانی رخ میدهد که عفونت مجاری ادراری تحتانی تشخیص داده نشود یا به آنتیبیوتیکهای تجویزی واکنش نشان ندهد. این عفونتها جدی و خطرناکاند و در موارد شدید به بستری شدن نیاز دارند. اگر عفونت به خوبی مدیریت نشود، ممکن است در شریان کلیوی و خون پخش شود و جان بیمار را به خطر بیندازد.
زمان مراجعه به پزشک
لازم به ذکر است که اکثر حملههای کمردرد، صرفنظر از شدت درد، جدی نیست. بااینحال توصیه میشود که در صورت مزمن شدن درد به پزشک مراجعه کنید؛ منظور این است که وقتی درد مستمر شد، آنقدر شدید شد که تکان خوردن را برایتان غیرممکن ساخت یا با عارضههای عصبی بیشتری مانند ضعف، گزگز، سوزن سوزن شدن یا بیحسی پا همراه شد، برای تشخیص و درمان اقدام کنید.
درمانهای خانگی کمردرد بانوان
اگر عوارض قاعدگی یا کشیدگی عضله علت کمردرد باشد، بهتر است درمانهای خانگی زیر را برای تسکین کمر درد امتحان کنید:
- پد گرمایی: گذاشتن پد گرمایی روی کمر گردش خون را بهبود میدهد، در نتیجه اکسیژن و مواد مغذی به عضلات کمر میرسد.
- حمام آب گرم: حمام آب گرم گردش خون را بهبود میدهد و خشکی، گرفتگی و درد عضلانی را کمتر میکند.
- مسکنهای بدون نسخه: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن (ادویل، مورتین)، ناپروکسن (الیو) و آسپرین کمردرد و دیگر انواع درد ناشی از عادت ماهانه را تسکین میدهند.
- ورزش: حفظ فعالیت گردش خون را بهبود میدهد و تنش و گرفتگی عضلانی را برطرف میکند.
- حرکات کششی ملایم: انجام دادن منظم حرکات کششی کمردرد را کمتر میکند یا از عود آن جلوگیری میکند.
- کیسه یخ: اگر آسیبدیدگی یا کشیدگی عضله علت کمر درد باشد، کیسه یخ میتواند به کاهش التهاب، درد و کبودی کمک کند. بهترین زمان برای استفاده از کیسه یخ 48 ساعت نخست پس از آسیبدیدگی یا کشیدگی عضله است.
- بالش: اگر به پهلو میخوابید، بالشی را بین زانوها بگذارید و اگر به پشت میخوابید، بالشی را زیر زانوها بگذارید تا درد و ناراحتی کمرتان تسکین پیدا کند.
- تکیهگاه مناسب کمر: نشستن روی یک صندلی با پشتی خوب به تسکین کمردرد هنگام نشستن کمک میکند.
اگر کمردردتان با علائم زیر همراه بود، به سرعت به اورژانس مراجعه کنید:
- تب
- مصدوم شدن در سانحهای مانند تصادف خودرو که مدت زیادی از آن نگذشته است.
- بیحسی یا گزگز پاها یا کشاله ران
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه یا ناتوانی در تخلیه ادرار
- سابقه ابتلا به پوکی استخوان یا سرطان یا به تازگی لاغر شدن بدون دلیل مشخص
- ناراحتی و دردهای عضلانی شبانه
- ضعف پایی که ناگهان شروع شود یا بهطور پیشرونده بدتر شود یا شدیدتر بودن پادرد در اثر کمردرد
- احساس راحتی نکردن هنگام نشستن یا خوابیدن در زمان تحمل کمردرد
پیشگیری از کمردرد
با رعایت توصیههای زیر میتوانید خطر ابتلا به کمر درد را کمتر کنید:
- یاد بگیرید که برای بلند کردن بارهای سنگین بهجای عضلات کمر از پا استفاده کنید.
- ورزش کنید.
- وزنتان را در حد سالم نگه دارید.
- قوز نکنید. پشت بدن و کمرتان را هنگام ایستادن و نشستن صاف نگه دارید.
- کشیدن سیگار و مصرف دخانیات را ترک کنید.
- برای برطرف کردن استرس، اضطراب و افسردگی کمک بگیرید.
- کفش پاشنهکوتاه بپوشید.
- حرکات کششی را به طور منظم انجام بدهید.
جمعبندی
بسیاری از عارضههای مختلف و عاملهای زمینهای میتواند علت کمر درد در بانوان باشد. اگر زمان عادت ماهانهتان است، ممکن است کمردرد به عاملهای ناشی از چرخه قاعدگی ربط داشته باشد.
همچنین ممکن است کمر درد پیامد ابتلا به عارضههایی مانند سیاتیک، فتق دیسک یا کشیدگی عضله باشد که میتواند هر فردی را صرفنظر از جنسیت یا سن درگیر کند.
روش درمان کمردرد به علت اصلی درد بستگی دارد. در بسیاری از موارد میتوانید ابتدا درمانهای خانگی را امتحان کنید. اما اگر کمردرد بهتر نشد یا بدتر شد، برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
پرسشهای متداول
کمردرد مشکل شایعی در بانوان است؟
کمر درد هم در بانوان و هم در آقایان ناراحتی شایعی است. با اینحال بعضی دلایل کمردرد، مانند سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و بارداری، مختص خانمهاست و آنان را بیشتر مستعد کمردرد میکند.
اگر کمردرد داشتم، باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر درمان خانگی مؤثر نبود و کمر درد ادامه داشت، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر علاوه بر کمردرد دچار علائم دیگری مانند تب و حالت تهوع شدید، باید برای درمان اورژانسی اقدام کنید.
برای تشخیص و درمان کمر درد باید به چه پزشکی مراجعه کنم؟
ابتدا به پزشکی مراجعه کنید که در زمینه درمانهای غیرجراحی کمر درد تخصص دارد؛ این پزشک میتواند متخصص کایروپراکتیک یا درمان دستی، فیزیوتراپیست، متخصص طب فیزیکی یا متخصص ارتوپدی باشد. متخصص عارضهتان را ارزیابی میکند و درمان مناسبی را برای تسکین کمردرد توصیه میکند. اگر علت کمردرد جزو علتهای خاص کمردرد زنان باشد، باید برای مشاوره به متخصص زنان مراجعه کنید.
کمردرد زنان قابل درمان است؟
بله، کمردردتان هر چقدر هم که آزاردهنده باشد، باید راهی برای درمانش یا حداقل تسکین درد وجود داشته باشد. درمان کمر درد معمولاً به روشهای تهاجمی و جراحی نیاز ندارد.
چقدر طول میکشد تا کمردرد بهتر شود؟
اگر بیماری خاصی علت کمردرد نباشد، اکثر کمردردهای حاد، صرفنظر از شدتشان، ظرف مدت کوتاهی برطرف میشوند. اما اگر ابتلا به عارضهای جدیتر علت کمر درد باشد، بهبود یافتن کمردرد زمان بیشتری طول خواهد کشید.
کمردرد در زنان شایعتر از مردان است؟
رویهمرفته خانمها بیشتر مستعد ابتلا به کمر درد هستند، شایعتر بودن کمردرد در میان بانوان عاملهای مختلفی دارد که از آن جمله میتوان به ساختار بدن و دلایل مختص کمر درد در میان زنان اشاره کرد.