علت و درد مفصل شانه، کتف و بازو و درمان آن

پر تحرک ترین مفصل بدن، مفصل شانه است. این مفصل شانه را به عقب و جلو حرکت داده و همچنین اجازه ی حرکت دایره ای به بازو می دهد.

با این حال، داشتن تحرک زیاد، پیامد هایی هم دارد، مثلا ممکن است سبب افزایش مشکلات بی ثباتی یا گیر افتادگی بافت نرم و اسکلت شانه شده و ایجاد درد کند. شانه درد ممکن است تنها هنگام حرکت دادن شانه احساس شده و یا همیشگی باشد. همچنین ممکن است درد به صورت موقت ایجاد شده یا دائمی بوده و به درمان پزشکی نیاز داشته باشد.

این مقاله، قصد بررسی تعدادی از علل و راه های درمان درد شانه را دارد. برای اطلاعات بیشتر می توانید به پزشک خود مراجعه کنید.

علت ها و دلایل

اکثر مشکلات مربوط به شانه و علت شانه درد  در یکی از چهار گروه زیر طبقه بندی می شوند:

• التهاب (بورسیت یا تاندونیت) یا پارگی تاندون ها
• بی ثباتی
• آرتروز
• ترک یا شکستگی استخوان

بورسیت

بورس ها یا کیسه های سینوویال، کیسه های کوچک و حاوی مایعی هستند که در کل بدن در محل مفاصل ، ازجمله مفصل شانه وجود دارند. این کیسه ها نقش کاهش اصطکاک بین استخوان ها و ساختمان های مجاور از جمله عضلات را ایفا می کنند.

بعضا، استفاده ی بیش از حد از شانه باعث التهاب و باد کردن بورس بین تاندون شانه و قسمتی از استخوان کتف و عارضه ای به نام “بورسیت” را به وجود می آورد. بورسیت معمولا همراه با التهاب تاندون شانه پدیدار می شود. بافت های متعدد موجود در شانه ممکن است ملتهب شده و ایجاد درد کنند، بدین صورت بسیاری از کار های روزمره مانند شانه کردن مو ها یا لباس پوشیدن ممکن است دشوار شوند.

تاندونیت (التهاب تاندون همراه با پارگی های کوچک)

تاندون رشته ای است که استخوان را به ماهیچه متصل می کند. عارضه ی تاندونیت بیشتر در اثر از بین رفتن تاندون به مرور زمان ایجاد می شود.

تاندونیت به طور کلی دو نوع دارد:

• حاد: فعالیت هایی مثل پرتاب بیش از حد توپ یا کار در بالای سر می توانند منجر به تاندونیت حاد شوند.
• مزمن: بیماری های تخریبی مانند آرتروز شانه یا افزایش سن، می توانند تاندونیت مزمن را ایجاد کنند. آرتروز شانه یکی از بیماری‌های بالینی است که درآن غضروف مفصل شانه (در محلی که استخوان بازو به استخوان کتف متصل می‌شود) دچار فرسایش و ساییدگی می‌شود. در حالت عادی، سطح استخوان‌های مفصلی با غضروف پوشیده شده است و این سطح تا حدی هموار و لیز است که سایش بین استخوان‌های مفصلی از سایش اسکی روی یخ نیز کمتر است. در بیماری آرتروز، است غضروف مفصلی به تدریج آسیب می‌بیند و درنتیجه استخوانی که در زیر آن قرار دارد بیرون می‌زند. به علت آرتروز شانه درد، خشکی مفصل و عدم کارایی مناسب آن در نتیجه‌ی سایش استخوان‌ها بر روی هم ایجاد می‌شود. در اغلب موارد، هدف از درمان آرتروز شانه، کاهش درد بیمار و کمک به ترمیم شدن غضروف فرسایش سافته و صدمه دیده از طریق مدالیته‌های درمانی فیزیوتراپی است.

بیشترین تاندون هایی که در شانه آسیب می بینند عبارتند از 4 تاندون عضلات گرداننده ی شانه و یکی از تاندون های ماهیچه ی دوسر بازو. عضلات گرداننده ی شانه از چهار عضله ی کوچک و تاندون هایشان تشکیل شده که قسمت بالایی استخوان بازو را پوشانده و آن را در مفصل شانه نگه می دارند. عضلات گرداننده ی شانه باعث حرکات و ثبات شانه می گردند.

پارگی تاندون

پارگی یا از هم گسیختگی تاندون ها ممکن است در اثر یک آسیب شدید یا آثار تخریبی بالا رفتن سن ایجاد شوند، مانند استفاده ی بیش از حد برای مدت طولانی و یا یک جراحت ناگهانی. پارگی تاندون شانه ممکن است کوچک بوده یا به قدری بزرگ باشند که تاندون را به دو قسمت جدا تقسیم کنند. در بیشترین موارد پارگی کامل، تاندون از محل اتصال به استخوان پاره می شود. آسیب به تاندون های عضلات گرداننده ی شانه و عضلات دو سر بازو، از شایع ترین این نوع آسیب ها می باشند.

گیر افتادگی شانه

گیر افتادگی شانه زمانی اتفاق می افتد که بالای تیغه شانه به هنگام بالا بردن بازو و دور شدن آن از بدن، بر بافت های نرم زیرین خود فشار وارد کند. هنگام بالا رفتن بازو، زایده ی اخرمی به روی تاندون و بورس های عضلات گرداننده ی شانه کشیده شده و روی آن ها اثر منفی می گذارد. این می تواند منجر به بورسیت و تاندونیت شده که باعث درد و محدودیت حرکتی شود. در طول زمان، گیر افتادگی های حاد حتی ممکن است باعث پاره شدن تاندون های شانه بشوند.

بی ثباتی

بی ثباتی شانه هنگامی رخ می دهد که انتهای استخوان بازو از مفصل شانه به بیرون رانده شود. این عارضه ممکن است به دلیل یک جراحت یا استفاده ی بیش از حد به وجود بیاید.

در رفتگی شانه ممکن است جزئی بوده و گوی انتهای استخوان بازو تا اندازه ای از مفصل شانه خارج شده باشد. به این عارضه در رفتگی ناقص می گویند. در رفتگی کامل در اثر خارج شدن کامل گوی از محل خود در مفصل شانه ایجاد می شود.

با ضعیف یا پاره شدن رباط ها، تاندون ها و ماهیچه های اطراف شانه، در رفتگی به طور مکرر به وجود می آید. در رفتگی های مکرر، ناقص یا کامل، دردناک بوده و باعث سستی و لرزش دست هنگام بالا بردن یا دور کردن بازو از بدن می شوند. با تکرار این در رفتگی ها احتمال آرتروز در مفصل نیز، افزایش می یابد.

آرتروز

درد شانه ممکن است در اثر آرتروز نیز ایجاد شود. انواع مختلفی از آرتروز وجود دارند که شایع ترین نوع آن در شانه استئوآرتریت است که با نام آرتروز پیری نیز شناخته می شود. علائم بیماری از جمله التهاب، درد و گرفتگی و خشکی شانه معمولا از سنین میانی شروع شده و با گذر زمان به تدریج پیشرفت می کنند.

استئوآرتریت ممکن است در اثر آسیب های ناشی از ورزش یا کار بوده یا به دلیل فرسودگی مزمن و پیری به وجود آید. انواع دیگر آرتروز ممکن است در اثر پارگی های روتاتورکاف (عضلات گرداننده ی شانه)، عفونت یا التهاب (غشا ی سینوویال) ایجاد شوند.

معمولا افراد برای کاهش درد آرتروز، از حرکت دادن شانه خودداری می کنند که این عمل در برخی موارد باعث سفت شدن و گرفتگی بافت های نرم مفصل شده محدودیت دردناکی در حرکت ایجاد می کند.

ترک یا شکستگی استخوان

ترک های شانه معمولا در استخوان های ترقوه، بازو و کتف دیده می شوند.

این عارضه در بیماران مسن، معمولا در اثر افتادن از ارتفاعات کم و در بیماران جوان تر در اثر آسیب های شدید تر مثل تصادف رانندگی یا حوادث ورزشی ایجاد می شود.

ترک ها معمولا باعث درد بسیار شدید، التهاب و کبودی در ناحیه ی شانه می شوند.

تشخیص

اولین قدم برای ارزیابی درد شانه ، بررسی کامل سوابق پزشکی است. پزشک ممکن است سوالاتی در مورد زمان شروع درد، سابقه ی تکرار و نحوه ی درمان آن و سوالاتی دیگر در مورد سلامت عمومی و مشکلات مربوط به شانه از شما بپرسد. یک معاینه ی جامع به منظور تشخیص علل درد شانه مورد نیاز می باشد. پزشک بدن شما را به منظور پیدا کردن موارد غیر عادی مانند التهاب، تغییر شکل، ضعف عضلانی یا حساسیت به لمس معاینه می کند. او همچنین میزان تحرک و قدرت شانه ی شما را بررسی می کند. پزشک ممکن است آزمایشات مختلفی از قبیل عکس برداری با اشعه ی ایکس، تست ام آر آی (MRI) و یا سی تی اسکن (CT scan) را برای کمک به تشخیص علت درد شانه یا دیگر مشکلات تجویز کند.

راه ها و روش های درمان

برای رفع درد شانه راه های بسیار متفاوتی وجود دارند، که میزان اثر گذاری هر کدام نه تنها به خود شخص بلکه به علت درد شانه ی وی نیز بستگی دارد. مثلا برای درمان درد آرتروز چند روش ترکیبی به کار می رود. با مشورت با پزشک خود مطمئن شوید که بهترین برنامه ی درمان برای شما طراحی شده است.

دارو درمانی

دارو های زیادی برای درمان و از بین بردن درد شانه و آرتروز به کار می روند، که ممکن است نیاز به تجویز پزشک داشته یا مصرف آن ها آزاد باشد. دارو های رایج عبارت اند از: دارو های ضد التهاب، کورتیکواستروئید ها، دارو های خواب.

فیزیوتراپی

در فیزیوتراپی برای تسریع بهبودی از یک سری روش های فیزیکی استفاده می شود. اگر قرار است تحت درمان فیزیوتراپی قرار بگیرید، پزشک فیزیوتراپیست باید برای شما روش و نحوه ی درمان را توضیح بدهد.

درمان های احتمالی شامل موارد زیر می باشند:

• تمرینات مخصوص شانه. برای مثال، اگر از بی ثباتی شانه رنج می برید، تمریناتی برای تقویت شانه به شما داده خواهد شد.
• ماساژ. در این روش فیزیوتراپیست با دست خود روی شانه ی شما کار می کند.

تزریق کورتیکواستروئید

اگر درد شانه ی شما بیش از حد شدید باشد، ممکن است با مسکن های خوراکی نتوان آن را درمان کرد.

با هر بار تزریق کورتیکواستروئید به درون یا اطراف مفصل شانه، می توان به مدت چند هفته درد آن را تسکین داد و تحرک را به آن باز گرداند. با این حال، این تزریقات درمان قطعی نبوده و با گذشت زمان ممکن است علائم بیماری باز گردند.

برخی از متخصصین معتقدند که تزریقات کورتیکواستروئید باید تا حد ممکن به تعویق انداخته شوند، و مدارک کمی مبنی بر کارآمد بودن این روش درمان موجود است. با این حال، این تزریقات درد شانه را کاهش داده و بدین گونه بیمار را قادر به انجام بهتر تمرینات فیزیوتراپی و بازتوانی می کند.

تزریق هیالورونات

هیالورونات یک داروی دیگر است که می توان با تزریق آن به شانه، از درد کاست. تحقیقات زیادی نشان می دهند که هیالورونات بر کاهش درد تاثیر گذار است. با وجود این، موسسه ی ملی تعالی سلامت و مراقبت (NICE) استفاده از هیالورونات برای درمان استئوآرتریت (عارضه ای که روی مفاصل اثر می گذارد) را توصیه نمی کند. به عقیده ی این موسسه، هیالورونات اثر کمی داشته و استفاده از کورتیکواستروئید انتخاب بهتری است، بنابراین، احتمالا از هیالورونات برای درمان درد شانه استفاده نمی شود.

عمل جراحی

بیشتر مشکلات مربوط به شانه بدون نیاز به جراحی بهبود می یابند، ولی می توان به فرایند بهبودی برخی از آن ها با کمک جراحی سرعت بخشید. اگر نیازی به جراحی باشد، معمولا می توان آن را به روش لاپاروسکوپی انجام داد که در آن برش کوچکی ایجاد می شود و زمان بهبودی پس از عمل نیز معمولا کمتر است.