آیا می دانید پارگی رباط صلیبی بدون جراحی قابل درمان است؟
زانو بزرگترین و پیچیده ترین مفصل در بدن انسان است.علاوه بر این، مفصل زانو نقش حیاتی در حرکت های بدن دارد. رباط های زانو استخوان ران را به استخوان های پایین پا متصل می کنند. پارگی رباط زانو یا کشیدگی آن در نتیجه انجام فعالیت های ورزشی مسئله ای عادی محسوب می شود.ورزشکارانی که فعالیت های ورزشی دارای برخورد مستقیم همچون فوتبال انجام می دهند،به احتمال بیشتر با این نوع از آسیب دیدگی در ناحیه رباط پا مواجه می شوند. و بیشتر دچار پارگی رباط صلیبی زانو می شوند.
فیلم رباط صلیبی زانو
در این فیلم و کلیپ ضایعه رباط صلیبی و مراحل ورزش درمانی توضیح داده شده است.
آناتومی
سه استخوان در محل مفصل زانو با یکدیگر برخورد می کنند که این استخوان ها عبارت از استخوان ران (فیمور)، استخوان قلم پا (تیبیا)، و استخوان کشکک (پاتلا) است. در این حالت استخوان کشکک در مقابل زانو قرار می گیرد تا به این ترتیب مقداری حفاظت از مفصل به عمل آورد. استخوان ها با کمک رباط ها به یکدیگر متصل می شوند. در محل مفصل زانو چهار رباط اصلی وجود دارد.این رباط ها شبیه طناب های محکم عمل کرده و استخوان ها را در کنار یکدیگر نگه می دارند. علاوه بر این رباط ها باعث تثبیت وضعیت مفصل زانو می شوند.
رباط های صلیبی
این رباط ها در داخل مفصل زانو قرار دارند. با عبور این رباط ها از روی یکدیگر،یک ظاهر صلیبی در جلو و عقب آنها ایجاد می شود. رباط های صلیبی کنترل حرکت به سمت عقب و جلو را در محل مفصل زانو بر عهده دارند.
رباط های طرفی
این رباط ها در اطراف مفصل زانو قرار دارند. در این حالت رباط طرفی میانی یا داخلی (MCL) استخوان های فیمور و تیبیا را به یکدیگر متصل می کند. از طرف دیگر، رباط طرفی خارجی (LCL) استخوان فیمور را به یک استخوان کوچکتر در ناحیه پایین پا (فیبولا) متصل می نماید. رباط های طرفی کنترل حرکت به پهلو را در محل مفصل زانو بر عهده دارند و در برابر حرکت های غیر عادی مفصل مانع ایجاد می کنند.
آسیب دیدگی رباط زانو چیست؟
[bt_drop_cap type=”1/2/3″]تصویر 2 ضایعه رباط صلیبی و لیگامان را نشان می دهد .[/bt_drop_cap]
به خاطر اینکه ثبات مفصل زانو فقط بر رباط ها و عضلات اطراف زانو متکی است، این مفصل می تواند به سادگی دچار آسیب دیدگی شود. در این حالت یک ضربه مستقیم به زانو یا انقباض بیش از حد عضله (در شرایطی مثل تغییر ناگهانی جهت در زمان دویدن) می تواند به مفصل زانو آسیب وارد کند.در ادامه برای درمان پارگی رباط صلیبی زانو بهتر است با انواع این آسیب دیدگی آشنا شویم.
آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو در اصطلاح پیچ خوردگی و پارگی نامیده می شود و بر اساس شدت به گروه های زیر قابل تفکیک است:
آسیب دیدگی نوع 1: در این حالت رباط بطور خفیف دچار آسیب می شود. به این ترتیب رباط کمی دچار کشیدگی می شود، اما با این وجود می تواند به حفظ ثبات مفصل زانو کمک کند.
آسیب دیدگی نوع 2: در این حالت رباط آسیب دیده به خاطر شدت آسیب وارد شده در محل سست می شود. به این مشکل اغلب پارگی ناقص رباط گفته می گویند.
آسیب دیدگی نوع 3: این نوع از آسیب دیدگی در اکثر مواقع اشاره به پارگی کامل رباط دارد. به این ترتیب رباط به دو قسمت کاملاً مجاز تفکیک می شود و به خاطر این شرایط مفصل زانو بی ثبات می گردد.
رباط های طرفی داخلی یا میانی (MCL) بیشتر از رباط های طرفی خارجی (LCL) دچار آسیب دیدگی می شوند.به خاطر ساختار آناتومی پیچیده تر خارج از مفصل زانو، در صورتی که رباط های طرفی خارجی دچار آسیب شوند، معمولاً سایر ساختارهای مفصل نیز آسیب می بینند.
علائم و نشانه ها
در صورتی که یک یا چند عدد از رباط های زانو دچار آسیب دیدگی شوند، علائم پارگی رباط صلیبی صرف نظر از اینکه کدام یک از رباط ها آسیب دیده، مشابه هستند. در این حالت شدت علائم پارگی رباط صلیبی بستگی به میزان آسیب وارد شده به رباط دارد. برای مثال، یک رباط که بطور کامل پاره شده می تواند علائم شدید تری در مقایسه با حالتی داشته باشد که رباط فقط دچار کشیدگی شده باشد.
علائم آسیب دیدگی رباط به شرح زیر هستند:
• شنیدن صدا از محل مفصل:
در این حالت معمولاً صدا از محل مفصل آسیب دیده در زمانی شنیده می شود که رباط بطور کامل پاره شده باشد.
• ورم مفصل زانو:
هنگامی که یک رباط دچار آسیب دیدگی می شود، ممکن است مقداری خون ریزی در داخل مفصل زانو در نتیجه آسیب دیدگی رباط ایجاد شود.این شرایط می تواند باعث ورم کردن مفصل شود. به این ترتیب، مقدار ورم ایجاد شده بستگی به شدت آسیب دارد. آسیب دیدگی های خفیف رباط می توانند باعث ایجاد ورم محدود شوند، در حالی که پارگی کامل رباط می تواند ورم بسیار زیادی را در محل مفصل زانو ایجاد نماید.
. درد در محل مفصل زانو:
مجدداً، میزان درد احساس شده بستگی به شدت آسیب دیدگی زانو دارد.
• احساس ناراحتی در اطراف مفصل زانو در هنگام دست زدن به آن:
این شرایط می تواند یک ناراحتی خفیف در موارد آسیب دیدگی خفیف تا ناراحتی شدید در موارد پارگی کامل رباط را شامل شود.
• عدم توانایی در استفاده یا حرکت دادن عادی زانو:
در مواردی که رباط بطور کامل دچار پارگی شده باشد، قابلیت حرکتی آن بطور جدی کاهش پیدا می کند. این شرایطدر حالی است که در موارد ایجاد آسیب دیدگی خفیف، فرد می تواند مقدار به نسبت مناسبی از حرکت های زانو را انجام دهد.
• احساس بی ثباتی زانو یا خالی شدن آن در زمان تلاش برای ایستادن بر روی پاها:
این شرایط می تواند باعث لنگیدن فرد شود. مجدداً، علائم مشاهده شده در این حالت بستگی به شدت آسیب وارد شده به رباط دارد. در صورتی که فرد دچار آسیب دیدگی خفیف شده باشد، احتمالاً توانایی ایستادن وی تحت تاثیر قرار نمی گیرد.• کبودی در اطراف زانو که بطور موقت ایجاد می شود. ممکن است ایجاد کبودی در اطراف مفصل زانو به مقداری زمان نیاز داشته باشد.
تشخیص
در صورتی که احساس می کنید رباط زانوی شما دچار پارگی یا کشیدگی شده است،لازم است با پزشک در این رابطه ملاقات کنید. پزشک معمولاً تشخیص مشکل شمارا با پرسیدن سوالات خاص درباره آسیب دیدگی، اتفاقی که منجر به آسیب دیدگی شده است و محل احساس درد شروع می کند. در ادامه ممکن است پزشک مفصل زانوی شمارا برای مشاهده هر گونه علائم ناشی از ورم در آن مورد معاینه قرار دهد. علاوه بر این پزشک سعی می کند پای شما را در موقعیت های مختلف حرکت دهد تا به این ترتیب وضعیت رباط های زانو را بررسی نماید. با انجام این بررسی ها، پزشک احتمالاً می تواند درباره نوع آسیب وارد شده اظهار نظر نماید.در صورتی که پزشک احتمال دهد شما دچار آسیب دیدگی های شدید رباط زانو شده اید، ممکن است شما را برای انجام آزمایش های پیشرفته تر همچون اسکن امواج مافوق صوت یا اسکن ام آر آی (MRI) معرفی نماید. این آزمایش ها می تواند ایجاد هر گونه پارگی یا گسیختگی در رباط های زانو را مشخص کند. گاهی اوقات، ممکن است به بیمار پیشنهاد شود از پای خود عکس رادیولوژی تهیه نماید.در صورتی که شما با مقدار زیادی ورم در اطراف مفصل زانو پس از آسیب دیدگی مواجه شدید، پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند بخشی از مایعی که باعث ورم مفصل شده از محل خارج شود. برای انجام این کار، یک سوزن بطور دقیق در ناحیه اطراف مفصل وارد شده و مایع آن در یک سرنگ متصل به سوزن کشیده می شود. در این حالت مراقبت های خاص در ارتباط با استریل نگه داشتن ناحیه مورد نظر انجام می شود و به این ترتیب از ایجاد عفونت در محل مفصل جلوگیری می گردد.
راه ها و روش های درمان
درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو به ندرت نیازمند عمل جراحی است.در این حالت می توان از چند درمان ساده به همراه برنامه توانبخشی برای بیمار استفاده کرد و بیمار را به وضعیت عادی قبل از آسیب دیدگی مفصل باز گرداند.اهداف اصلی برنامه توانبخشی در این حالت عبارتند از: کاهش درد و ورم ایجاد شده،بازیابی کامل توان حرکت، بهبود قدرت و ثبات مفصل، و بازگشت کامل به سطح فعالیت های عادی.بعضی از این روش برای درمان پارگی رباط صلیبی در ادامه توضیح داده شده اند.
دارو درمانی
کنترل درد یک بخش مهم از برنامه مراقبتی بیمار است. استفاده از داروهای مسکن می تواند باعث کاهش ناراحتی بیمار شده و به بیمارانی که به مفصل آنها ضربه وارد شده یا مفصل آنها دچار آسیب گردیده، کمک موثر نماید. علاوه بر این ممکن است برای بیمار از داروهای ضد التهاب استفاده شود تا به این ترتیب بتوان ورم و درد ناشی از آسیب دیدگی را کاهش داد. در صورت نیاز همچنین می توان از داروهای مخدر برای یک دوره زمانی کوتاه پس از آسیب دیدگی های شدید برای بیمار استفاده کرد.
فیزیوتراپی
روش های فیزیوتراپی می تواند برای بعضی از موارد آسیب دیدگی رباط زانو مفید باشند. فیزیوتراپی می تواند به بهبود دامنه حرکتی مفصل آسیب دیده زانو کمک موثر نماید.در این حالت همچنین ممکن است از تمرین های حرکتی برای کمک به تقویت عضلات نگهدارنده مفصل استفاده شود. علاوه بر این، در صورتی که انجام عمل جراحی برای ترمیم و درمان پارگی رباط صلیبی زانو به شما پیشنهاد شده است، ممکن است به شما توصیه شود از روش های فیزیوتراپی قبل از عمل جراحی رباط صلیبی استفاده نمایید.
بریس های زانو زانو بندها
با توجه به علت پارگی رباط زانو و همچنین نوع آسیب دیدگی ایجاد شده برای رباط زانو، پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند از یک بریس مخصوص برای حفاظت از زانو تا زمان ترمیم آسیب ایجاد شده استفاده شود. بریس های زانو معمولاً یک مکانیزم لولا مانند دارند که امکان انجام بعضی از حرکت های خم و باز شدن را به مفصل زانو می دهند. به هر حال، این مکانیزم اجازه حرکت مفصل زانو از یک طرف به طرف دیگر را نمی دهد. توجه داشته باشید که برای همه موارد آسیب دیدگی رباط زانو از بریس و ارتز زانو نمی توان استفاده کرد. به این ترتیب لازم است درباره استفاده از این ابزارهای حمایتی با پزشک خود صحبت نمایید.
تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP)
پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) در حقیقت پلاسمای به دست آمده از بدن خود بیمار است که با پلاکت ها غنی می شود. این نوع پلاسما دارای تعداد زیادی از فاکتورهای رشد مورد نیاز برای مفصل است که می تواند فرآیند ترمیم مفصل را تسریع نماید.
هنگامی که پلاسمای غنی شده با پلاکت به مفصل تزریق می شود، می تواند به فرآیند طبیعی ترمیم ساختارهای آسیب دیده کمک نماید. هدف از تزریق پلاسما نه تنها کاهش علائم بیماری است، بلکه علاوه بر این درمان واقعی مشکل در این فرآیند مورد توجه قرار می گیرد. در بعضی موارد، تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت می تواند نیاز به انجام عمل جراحی یا حتی مصرف دارو را از بین ببرد.
از تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت برای ترمیم پارگی تاندون زانو، رباط ها، غضروف ها،و نیز استخوان های آسیب دیده در محل مفصل زانو و نیز درمان آرتروز استفاده می شود.برای انجام این کار، یک مقدار مشخص از خون بیمار گرفته شده و سپس در دستگاه های سانتریفیوژ با سرعت زیاد چرخش داده می شود. به این ترتیب پلاکت های خون جدا می شود. در ادامه پلاکت جدا شده به نواحی اطراف یا نزدیک مفصل آسیب دیده تزریق می شود.پلاسمای غنی شده با پلاکت در این مرحله سه تا پنج برابر حالت عادی دارای فاکتورهای رشد است و این پلاسما می تواند به بهبود آسیب دیدگی کمک موثر نماید. پزشک ممکن است از یک یا چند تزریق با توجه به نوع آسیب وارد شده و نیز واکنش اولیه بیمار به این روش درمانی برای بهبود شرایط آسیب دیدگی استفاده کند. علاوه بر این، پزشک ممکن است از امواج مافوق صوت و عکس برداری رادیولوژی به منظور مکان یابی دقیق محل تزریق ها استفاده کند.با توجه به اینکه پلاسمای غنی شده با پلاکت از خون خود فرد بیمار گرفته می شود،این روش درمانی کاملاً بی خطر است و ریسک مشاهده واکنش به آن صفر می باشد.
عمل جراحی
گاهی اوقات از عمل جراحی پس از ایجاد آسیب دیدگی در رباط زانو استفاده می شود.
برخی از شرایطی که می تواند نیازمند عمل جراحی باشند، به شرح زیر هستند:
• بیمار به فعالیت های گسترده ورزشی اشتغال دارد یا به خاطر انجام فعالیت های بسیار شدید دچار پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) شده است. بیش از یک رباط زانو دچار آسیب دیدگی شده باشد، یا به همراه وارد شدن آسیببه یک رباط، سایر بخش های مفصل زانو نیز آسیب دیده باشد. فرد دچار پارگی رباط طرفی خارجی (LCL) شده باشد.عمل جراحی در اکثر مواقع برای ترمیم آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی استفاده می شود. به هر حال، لازم است بدانید هنوز درباره بهترین روش برای ترمیم آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی مباحث علمی زیادی در جریان است. در بسیاری از مواقع روش های فیزیوتراپی وسایر روش های درمانی محافظه کارانه می تواند تمام چیزی باشد که بیمار برای درمان به آن نیاز دارد و استفاده از این روش ها می تواند نیاز به انجام عمل جراحی را از بین ببرد.
به هر حال، تصمیم گیری درباره انجام یا عدم انجام عمل جراحی بستگی به شرایط اصلی زیر دارد:
• ویژگی های اختصاصی هر فرد
• فعالیت ها و ورزش هایی که فرد انجام می دهد
• سطح کلی فعالیت فرد در زندگی روزمره
• شرایط زیربنایی مربوط به سلامت فرد
• سایر آسیب دیدگی های احتمالی که ممکن است برای زانو ایجاد شده باشد.
قبل از تصمیم گیری درباره لزوم استفاده از عمل جراحی لازم است درباره مزایا و معایب این روش درمانی با پزشک صحبت شود.
