درمان سوختگی های سطحی و شدید

سوختگی باعث وارد شدن آسیب به پوست شده و به همین خاطر می تواند بسیار دردناک باشد. پزشکان انواع مختلف سوختگی را بر اساس شدت آنها به سه دسته به شرح زیر طبقه بندی می نمایند:

• سوختگی درجه یک: به عنوان سوختگی خفیف در مقایسه با سایر سوختگی ها تعریف می شود. این نوع سوختگی باعث ایجاد درد و قرمز شدن سطح خارجی پوست (اپیدرم) می گردند.

• سوختگی درجه دو: بر سطح خارجی پوست و لایه زیر آن تاثیر می گذارد. این نوع سوختگی باعث ایجاد درد، قرمزی، ورم و تاول بر روی پوست می شود.

• سوختگی درجه سه: از لایه میانی پوست رشد شده و بافت های عمیق تر را تحت تاثیر خود قرار می دهد. این نوع سوختگی باعث سفید یا سیاه شدن پوست، ذغالی شدن پوست و گاهی اوقات بی حس شدن پوست محل سوختگی می شوند.

علائم

علائم اصلی سوختگی های سطحی و شدید شامل موارد زیر هستند:

• تاول زدن

• درد: میزان درد در این حالت ارتباطی با شدت سوختگی ندارد، زیرا اکثر سوختگی های جدی می توانند بدون درد باشند.

• پوست انداختن

• قرمزی پوست

• شوک زده شدن: علائم در این حالت شامل سفید و سرد شدن پوست، ضعف، رنگ پریدگی لب ها و ناخن ها، و کاهش هوشیاری می باشد.

• ورم

• سفید شدن یا ذغالی شدن پوست

عوارض

آسیب دیدگی ناشی از سوختگی های سطحی یا شدید می تواند باعث وارد شدن فشار به بدن شود. به این ترتیب قلب و ریه ها ممکن است به خوبی قبل فعالیت خود را انجام ندهند و استخوان ها نیرومندی خود را از دست می دهند. به خاطر داشته باشید که در این حالت عضلات به علت استفاده نشدن ضعیف یا کوتاه می شوند. در حقیقت استراحت کردن در رخت خواب می تواند باعث ضعیف شدن بعضی از عضلات بدن شود. به این ترتیب، برای هر یک روز استراحت فرد 1 درصد از قدرت عضله خود را از دست می دهد.

علاوه بر این، با بهبود سوختگی، فرد ممکن است با احساس سفت شدن پوست مواجه شود. در این شرایط بیمار احتمالاً نمی تواند مفاصل خود را به مانند قبل، آزادانه حرکت دهد. این سفتی و کاهش حرکت ممکن است انجام فعالیت های عادی روزمره همچون دوش گرفتن، لباس پوشیدن، و غذا خوردن را برای فرد دشوار نماید. به هر حال امکان استفاده از روش های فیزیوتراپی به منظور کاهش این مشکلات در طول برنامه توان بخشی سوختگی های سطحی و شدید وجود دارد.

درمان

روش درمان سوختگی های سطحی و شدید بستگی به نوع آن دارد. سوختگی های درجه یک ممکن است با ریختن آب سرد متداوم بر روی محل سوختگی، پوشاندن محل سوختگی با سلفون و استفاده از داروهای مسکن درد همچون پاراستامول و ایبو پروفن درمان شوند. سوختگی های درجه دو را می توان با کرم آنتی بیوتیک یا سایر کرم ها و پمادهای تجویز شده توسط پزشک درمان کرد.

درمان سوختگی درجه سه ممکن است نیازمند پیوند پوست یا استفاده از پوست مصنوعی باشد. سوختگی های شدید که بخش های بزرگی از بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهند، ممکن است نیازمند درمان های پیشرفته تر همچون تزریق آنتی بیوتیک به رگ به منظور جلوگیری از عفونت یا سرم زدن به منظور جایگزینی آب از دست رفته بدن در هنگام ایجاد سوختگی باشند.

درد ناشی از سوختگی های سطحی و شدید می تواند یکی از شدید ترین و طولانی ترین نوع دردها باشد. کنترل درد سوختگی دشوار است زیرا این نوع درد ویژگی های منحصر به فرد و الگوهای متغیری دارد. علاوه بر این، درمان سوختگی های سطحی و شدید نیز با درد همراه است، زیرا در این شرایط محل زخم باید تمیز شده و پوشش آن بطور منظم عوض شود.

فیزیوتراپی و ریکاوری

فیزیوتراپی ممکن است برای بیمارانی لازم باشد که از سوختگی در نواحی بزرگ بدن یا مفاصل اصلی آن رنج می برند. سوختگی های عمیق و شدید می تواند باعث سفت شدن پوست، باقی ماندن جای زخم، و سایر تغییراتی شود که حرکت دادن اندام های مختلف بدن را دشوار می نماید. در طول دوره درمان سوختگی در فیزیوتراپی ، پزشک می تواند به بیمار برای ایجاد درک بهتر درباره بهترین روش برای انجام تمرین های حرکتی و حفظ وضعیت عضلات به منظور ریکاوری از سوختگی کمک نماید.

امروزه جنبه های خاص از فیزیوتراپی را می توان به منظور کاهش درد ناشی از سوختگی و آسیب دیدگی پوست به خاطر آن مورد استفاده قرار داد. فیزیوتراپی یک بخش اصلی از ریکاوری بیمارانی است که دچار سوختگی شدید شده اند. بیمارانی که قصد شروع برنامه فیزیوتراپی را دارند، باید از نظر سلامتی در وضعیت با ثبات قرار داشته باشند.

تمرین های حرکتی خاص

بافتی که پس از سوختگی به محل آسیب دیدگی پیوند زده می شود، بطور بالقوه ممکن است بسیار سفت شده و بطور جدی باعث ایجاد محدودیت در دامنه حرکتی مورد نیاز فرد شود. در این حالت از تمرین های کشش و بهبود دامنه حرکت برای بیمار استفاده شده و این تمرین ها می بایست در بعضی موارد هر ساعت به منظور اجتناب از سفت شدن پوست و انقباض مفاصل توسط بیمار انجام شوند.

ماساژ بافت محل زخم و تمرین های دامنه حرکت می توانند برای ماه ها پس از ایجاد سوختگی ادامه پیدا کنند. در این شرایط بهتر است تا حد ممکن فعالیت های عادی فرد انجام شود تا به این ترتیب بازگشت فرد به فعالیت های عادی و بازیابی قدرت و انعطاف پذیری لازم برای انجام فعالیت های روزانه امکان پذیر گردد. در این شرایط لازم است بیمار به برنامه حرکتی تجویز شده خود در خانه پایبند باشد تا به این ترتیب بتواند از بهترین نتایج در ارتباط با برنامه توان بخشی خود برخوردار شود.

کمپرس درمانی

در طول دوره ی بهبود سوختگی های شدید، اغلب فیبرهای کلاژن بیش از حد تجمع کرده و باعث ایجاد كلوييد یا جای زخم هيپرتروفيک در محل سوختگی می شوند. این شرایط در نتیجه برآمدگی پوست به خاطر فعالیت فیبرهای کلاژن ایجاد شده و می تواند باعث کشیدگی اعصاب در محل آسیب دیدگی ناشی از سوختگی شدید شوند.

در این حالت اسکار یا جای زخم هیپرتروفیک به سایر نقاط سالم پوست توسعه پیدا نمی کند، اما کلویید می تواند به سایر نقاط پوست نیز توسعه پیدا کرده و احساس خارش یا درد را برای بیمار به همراه داشته باشد. کلویید و اسکار یا جای زخم هیپرتروفیک می توانند در دامنه حرکتی بیمار محدودیت ایجاد کنند. به این ترتیب برای رفع این مشکل در کمپرس درمانی از بانداژهای سفت که بطور خاص به منظور وارد کردن فشار به محل سوختگی و جلوگیری از ایجاد کلویید و اسکار  یا جای زخم هیپرتروفیک طراحی شده، می توان استفاده کرد.

اسپلینت

اسپلینت می تواند از جمع شدن پوست یا سفت شدن آن پس از ترمیم سوختگی جلوگیری نماید. اسپلینت می تواند از حرکت کردن بخش های مختلف بدن در هنگام حرکت دادن سایر اعضای بدن جلوگیری نماید. استفاده از اسپلینت می تواند در طول انجام تمرین های حرکتی توان بخشی در درمان سوختگی های سطحی و شدید  مفید و سودمند باشد.

مدالیتی های قابل استفاده در توانبخشی سوختگی

مودالیتی های خاص مورد استفاده در کلینیک های درمانی توان بخشی در درمان سوختگی های سطحی و شدید دارای تاثیرات مفید در بهبود سوختگی هستند. این مودالیتی ها به شرح زیر می باشند:

• تحریک الکتریکی: در این روش از الکتریسیته جاری به منظور درمان چسبندگی تاندون به بافت محل زخم استفاده می شود. تحریک الکتریکی یک روش درمانی مفید برای انواع مشکلات مختلف درد و به خصوص دردی است که در نتیجه قرار دادن شانه در موقعیت نامناسب برای مدت طولانی ایجاد شده باشد.

• درمان امواج مافوق صوت: از این روش برای درمان مفاصل دردناک و بهبود وضعیت تحمل تمرین های دامنه حرکتی استفاده می شود. این روش همچنین به همراه ماساژ درمانی برای کاهش درد ناشی از اسکار هیپرتروفیک بکار می رود. در یک مطالعه انجام شده به صورت تصادفی، اثر بخشی درمان مافوق صوت به همراه روش های کشش غیر فعال در مقابل امواج مافوق صوت غیر واقعی (ظاهری) با روش های کشش غیر فعال مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مقایسه هیچ تفاوتی را در دامنه حرکت یا کاهش درد بین این دو گروه نشان نمی دهد. این نتایج نشان می دهد علیرغم استفاده گسترده از این روش، امواج مافوق صوت ممکن است تاثیری بر بهبود عملکرد بافت های جمع شده نداشته باشند.

• دستگاه های فشرده سازی متناوب یا سایر دستگاه های مانند آن ابزارهای ارزشمندی در کاهش تورم هستند و بطور خاص از این روش برای ورم دست ها استفاده می شود. ورم ایجاد شده در دست ها به خاطر سوختگی در ناحیه ساعت، دست هایی که دچار دیستروفی رفلکسی سمپاتیک شده اند، و دست هایی که با سندرم ایسکمیک مواجه شده اند، معمولاً به نحو مناسب نسبت به این روش درمانی واکنش نشان می دهند. ورم دائمی در این حالت می تواند باعث ایجاد آسیب دیدگی های جدی و ایجاد مشکل دست یخ زده شود.

• دستگاه های حرکت انفعالی مداوم (CPM) نمی توانند هیچگاه جای درمان های دستی متخصص فیزیوتراپی را بگیرند. با این وجود گاهی اوقات، استفاده از این دستگاه ها برای بیمارانی که از برنامه درمانی پزشک و درد ناشی از آن می ترسند، برای کودکانی که آرامش بیشتری در هنگام استفاده از این روش احساس می کنند، و افرادی که به درمان های اضافی دامنه حرکت برای نواحی خاص بدن نیاز دارند، و نیز برای بیمارانی که عمل جراحی بریدن استخوان سازی نابجا را انجام داده اند، مناسب می باشد.

فیزیوتراپی و بهبود احساسی

فیزیوتراپی و از بین بردن جای سوختگی می تواند به افراد بیمار برای ریکاوری از سوختگی های حاد از نظر احساسی و نیز فیزیکی کمک کند. فرد معالجه کننده در برنامه های ریکاوری می تواند به بیمار احساس قدرت بدهد و به وی جهت مبارزه با تاثیرات روانی ناشی از سوختگی، جراحت های باقیمانده از آن و نیز محدودیت های حرکتی ایجاد شده کمک موثر نماید. فیزیوتراپی می تواند در بهترین حالت در ترکیب با کار درمانی برای ریکاوری ناشی از سوختگی استفاده شود.