پا درد :
بهتر است این مقالات قبل از مطالعه این مقاله مطالعه شود. کلینیک تخصصی پا و ارزیابی مشکلات پا کلینیک پا
بروز درد پا پس از آسیب‌دیدگی امر شایعی است، اما این درد می‌تواند به دلیل برخی عارضه‌ها یا دلایل غیرتروماتیک (غیرضربه‌ای) نیز رخ دهد. درد پاها می‌تواند ناشی از آسیب یا التهاب در هر کدام از ساختارهای موجود در پا، شامل استخوان‌ها، مفاصل، عضلات، تاندون‌ها، لیگامنتها (رباط‌ها)، رگ‌های خونی، عصب‌ها و پوست، باشد. معمولاً، التهاب بافت‌ها دلیل درد پا است. همچنین ممکن است که درد از بخش‌های دیگر بدن منتشر شده و در پاها احساس شود. بیماری‌های مزمن پشت نیز می‌توانند باعث درد و بی‌حسی در پاها شوند. آنوریسم‌های آئورت شکمی و آنوریسم شریان ایلیاک نیز می‌توانند باعث احساس درد در پاها شوند. لخته شدن خون در سیاهرگ‌های بزرگ موجود در شکم هم دلیل دیگری برای بروز علائم پا درد است. در ادامه به بحث علائم و نشانه ها و درمان پا درد می پردازیم.
فیلم نحوه اسکن پا و ساخت کفی طبی در کلینیک پروفسور فروغ
علائم و نشانه ها
علائم درد پا، بسته به دلایل و شرایط بیمار، به صورت‌های مختلفی بروز می‌کنند. درد به وجود آمده می‌تواند حالات متفاوتی از جمله شدید، مبهم، سنگین، ثابت و یکنواخت یا سوزان داشته باشد. این درد می‌تواند دائمی یا مقطعی بوده یا با فعالیت یا استراحت بدتر یا بهتر شود. همچنین بسته به دلیل درد، ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد.
اغلب می‌توان درد عضلات و مفاصل را با لمس کردن احساس کرده یا امتحان نمود، به این معنی که لمس ناحیه دردناک باعث بروز مجدد یا تشدید درد می‌شود. البته، درد می‌تواند از بخشی به بخش‌های دیگر بدن منتشر شود که این می‌تواند باعث سردرگم شدن بیمار و پزشک شود. برای مثال، گاهی اوقات مشکلات مفصل ران ابتدا با درد زانو نمایان می‌شوند؛ این وضعیت خصوصاً در کودکان قابل مشاهده است و به همین دلیل هر گاه کودکی می‌لنگد یا از ناحیه زانو ابراز ناراحتی می‌کند باید مفصل رانش هم بررسی شود. در بعضی از انواع آرتریت و آسیب‌ها، با گرم شدن مفصل در طول فعالیت، درد به تدریج فروکش می‌کند، البته در مواردی هم استفاده کردن از مفصل باعث بدتر شدن درد می‌شود.
در بیماران مبتلا به لنگش با انجام تمرینات ورزشی درد بروز می‌کند، و همچنان که در طول زمان رگ‌های خونی تنگ‌تر می‌شوند، مقدار فعالیت مورد نیاز برای بروز درد کمتر می‌شود. معمولاً، این نوع درد با استراحت از بین می‌رود. با پیشرفت این بیماری، کار به جایی می‌رسد که بیمار حتی در حالت استراحت هم از وجود درد شکایت می‌کند و برای بروز درد نیازی به فعالیت یا ورزش نخواهد بود.
معمولاً در افرادی که به خاطر وجود یک لخته خونی دچار ایسکمی (کاهش خونرسانی به بافت‌ها) می‌شوند درد، که به صورت حاد شروع شده و شدید می‌باشد، تمامی بخش‌های پایین‌تر از محل انسداد شریان را درگیر می‌کند. این وضعیت می‌تواند باعث بی‌حسی یا فلج شود. گاهی اوقات بدن می‌تواند به تنهایی لخته خون را حل کند، و با جریان یافتن مجد خون، درد هم از بین می‌رود. اما، در اغلب موارد برای حل کردن یا برداشتن لخته جهت جلوگیری از از دست دادن پا، باید فوراً به اورژانس مراجعه کرد.
افراد مبتلا به نوروپاتی معمولاً درد خود را یک احساس سوزش توصیف می‌کنند، در حالی که مبتلایان به سیاتیک دردشان را شدید و مشخص (تیر کشیدن) توصیف می‌کنند. بیماری سیاتیک همچنین می‌تواند باعث تغییر حس در امتداد مسیر ریشه عصب ملتهب شود.
علت ها و دلایل
علل ناشی از ضربه
ضربه (تروما) قابل تشخیص‌ترین دلیل درد پا و درد ران پا است. سقوط‌ها و آسیب‌های ناشی از پیچش می‌توانند به استخوان‌ها، عضلات و مفاصل پا یا ترکیبی از هر سه آن‌ها آسیب برسانند. درد پشت ناشی از آسیب می‌تواند باعث التهاب عصب سیاتیک و در نهایت بیماری سیاتیک شود.
آسیب ناشی از استفاده بیش از اندازه که باعث بروز درد می‌شود را می‌توان برابر با چندین آسیب ضربه‌ای کوچک در نظر گرفت که در طول یک بازه زمانی طولانی رخ می‌دهند.
علل ناشی از آسیب
• شکستگی‌ها
• درد ساق پا: آسیبی است به دلیل استفاده بیش از اندازه به استخوان درشت نی یا استخوان ساق وارد می‌شود. به این عارضه سندروم استرسی ساق پا نیز گفته می‌شود. دلایل اصلی بروز آن دویدن و پریدن هستند.
• پارگی و کشیدگی تاندون و لیگامنتها: آسیب وارده به یک لیگامنت که به آن پیچ‌خوردگی گفته می‌شود زمانی رخ می‌دهد که فیبرهای لیگامنت کشیده شده و یا کل یا بخشی از آن‌ها پاره شود. عضلات و تاندون‌ها نیز می‌توانند پاره شده و باعث بروز کشیدگی شوند.
• خونریزی: آسیب‌ها همچنین می‌توانند باعث خونریزی در درون بافت‌ها و مفاصل شوند. و از آنجا که خون نیز مانند هر مایع دیگری قابل فشرده شدن نیست، با افزایش فشار ناشی از خونریزی به درون بافت‌ها و مفاصل، تورم ایجاد شده باعث درد بسیار زیادی می‌شود.
• سندرم کمپارتمان: عارضه‌ای است که در آن تورم شدید بخش‌ها یا کمپارتمان‌هایی از پا که حاوی عضلات هستند باعث می‌شود که فشار درون آن کمپارتمان‌ها به حدی افزایش یابد که دیگر قلب توانایی حرکت دادن خون در آن‌ها را نداشته باشد، و در نهایت خونرسانی به درون این کمپارتمان‌ها قطع شده و فرد دچار درد، بی‌حسی و ناتوانی در حرکت دادن مچ یا قوزک پا شود.
درد پای غیرتروماتیک
دلایل بسیار زیادی برای درد پای غیرتروماتیک وجود دارد:
• بیماری عروق محیطی (PAD): عبارت است از کاهش میزان خون وارد شده به پاها از طریق سرخرگ‌ها، که دلیل آن تنگ شدن رگ‌های خونی است. در این وضعیت، درد در هنگام انجام فعالیت‌ها بروز می‌کند، زیرا در هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن به اکسیژن بیشتری برای عضلات نیاز است.
از آنجا که بیماری عروق محیطی معمولاً رگ‌های خونی بسیاری را درگیر می‌کند، عموماً هر دو پا درگیر می‌شوند. با این حال ممکن است شدت درد در یک پا با پای دیگر متفاوت باشد.
• لخته خون: یک لخته خون می‌تواند به طور کامل جریان یکی از سرخرگ‌های ورودی به پا را مسدود کرده و باعث بروز درد حاد شود. در این حالت، پا علاوه بر دردناک شدن، رنگ پریده و سرد می‌شود.
• درد قسمت پایینی پشت: دردی که به دلیل بیماری سیاتیک (التهاب عصب سیاتیک) در قسمت پایینی پشت ایجاد شده می‌تواند به کفل و پاها منتشر شود. نحوه انتشار درد به این بستگی دارد که کدام ریشه عصب درگیر شده باشد؛ بنابراین ممکن است که درد در مچ، درد ساق یا درد ران پا احساس شود.
• نوروپاتی: ممکن است منشاء درد، التهاب عصب محیطیِ نامرتبط با نخاع باشد. چنین عارضه‌هایی تحت عنوان نوروپاتی‌های محیطی شناخته می‌شوند. این وضعیت می‌تواند به دلیل تحریک مستقیم عصب یا وجود یک بیماری بالینی رخ دهد. نوروپاتی در دوره بارداری هم می‌تواند بروز کند، زیرا در این دوره فشار رحم می‌تواند باعث ملتهب شدن عصب و پا درد در دوران بارداری گردد.
• بیماری: وجود بیماری‌های مزمن مانند دیابت، اعتیاد به الکل، سرطان و کمبود ویتامین نیز می‌تواند باعث بروز درد عصبی شود (برای مثال، کمبود ویتامین ب12 باعث بروز کم خونی پرنیسیوز می‌شود)، که غالباً هر دو پا را درگیر می‌کند.
• پوست: التهاب پوست هم می‌تواند باعث درد زیادی شود، خصوصاً اگر بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری عروق محیطی که از بهبود مناسب التهاب جلوگیری می‌کنند نیز وجود داشته باشند.
دلایل دیگر درد پای غیرتروماتیک
• درد مفصل: درد مفصل، علاوه بر آسیب‌های موضعی می‌تواند به دلیل عارضه‌هایی که باعث التهاب و تورم می‌شوند نیز بروز کند. برخی از دلایل شایع در مفصل عبارتند از: آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، نقرس، عفونت و خونریزی در مفصل.
• درد عضله: درد عضله یا میالژیا (میو=عضله+آلژیا=درد) یکی از دردهای شایع بوده و می‌تواند به دلیل استفاده بیش از حد (ترومای ملایم) یا به دلیل گسترش درد یک عفونت رخ دهد.
• گرفتگی عضلات: گرفتگی عضلات باعث درد زیادی می‌شود. این وضعیت می‌تواند به دلیل تحت کشش قرار نگرفتن عضلات یا عدم تعادل بین الکترولیت‌های موجود در جریان خون رخ دهد. برای آنکه عضلات به خوبی کار کنند، باید مقادیر مناسبی از کلسیم، سدیم و پتاسیم جذب بدن شود. عضلات پشت ساق و مچ پا بیش از سایر عضلات مستعد گرفتگی هستند، خصوصاً در شب.
• آسیب‌های عضلات: عضلات چهار سر ران که جلوی ران قرار دارند زانو را باز یا صاف می‌کند. این عضلات نقطه مقابل عضلات همسترینگ موجود در پشت ران هستند که مسئول پیچاندن یا خم کردن زانو می‌باشند. اگر تعادل بین این دو گروه از عضلات از بین برود، ممکن است فیبرهای عضلات بیش از حد کشیده شده و پاره شوند. به این حالت کشیدگی گفته می‌شود.
اگر واحدهای تاندون عضله همسترینگ انعطاف نداشته باشند یا اگر این واحدها بیش از حد تحت کشش قرار بگیرند، با باز شدنِ بیش از اندازه زانو، فیبرها آسیب می‌بینند. در این حالت ممکن است فیبرهای تاندون کشیده یا حتی پاره شوند، که این باعث بروز تورم و درد می‌شود. در اینجا، عضله برای دفاع از خود به حالت اسپاسم (گرفتگی) درمی‌آید، که این وضعیت می‌تواند باعث افزایش درد شود.
• دیابت: دیابت می‌تواند از طرق مختلفی باعث پا درد شود. اگر سطح قند خون در یک دوره چند ساله کنترل نشود، عصب‌ها و رگ‌های خونی تخریب شده و کارایی خود را از دست می‌دهند. اغلب، این تخریب در پاها رخ می‌دهد. با از دست رفتن حس درد، فرد دچار عفونت‌های پوستی و آسیب‌های مچ پا می‌شود اما از بابت آن‌ها چندان احساس ناراحتی نمی‌کند. در عین حال، ممکن است عصب‌ها آن‌قدر ملتهب شوند که بیمار دچار درد شدیدی شود. دیابت همچنین باعث تنگ شدن رگ‌های خونی و بروز علائم بیماری عروق محیطی (PAD) یا لنگش می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
اغلب، افراد برمبنای توانایی‌شان در ایستادن، تحمل وزن و راه رفتن در مورد مراجعه کردن یا نکردن به پزشک برای درمان یک آسیب تصمیم می‌گیرند. در اکثر موارد این کار معقول است؛ اما اگر احتمال شکستگی یک استخوان وجود دارد یا یک مفصل ورم زیادی دارد، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه شود. یک یادآوری مهم: تنها به این دلیل که می‌توان یک پا را حرکت داد نمی‌توان گفت که آن پا آسیب ندیده است.
در سایر مواقع، اکثراً درد شروعی تدریجی داشته و بیماران هنگامی به پزشک مراجعه می‌کنند که درد زندگی روزمره آن‌ها را مختل کند. اغلب، درد پا بخشی از مجموعه بزرگتری از علائم بوده و به طور مستقل ارزیابی نمی‌شود.
به هر حال، هنگامی که درد به طور ناگهانی آغاز می‌شود، باید از بابت آن نگران شد و فوراً به پزشک مراجعه نمود. این مورد خصوصاً زمانی صدق می‌کند که پا متورم و گرم شده و احتمال بروز ترومبوز سیاهرگی عمقی وجود داشته باشد، و یا زمانی که پا رنگ پریده و سرد شده و احتمال حضور یک لخته در سرخرگ وجود داشته باشد.
همراه بودن درد پا و پشت با مواردی از ضعف عضله، سقوط یا تغییر در عملکرد روده‌ها یا مثانه می‌تواند نشانه‌ای از یک مورد اورژانسی مرتبط با نخاع به نام سندرم دم اسب باشد، که نیاز فوری به مراجعه به اورژانس دارد.
در مواردی که کودکان دچار درد پا شده و شروع به لنگیدن می‌کنند یا دچار تب می‌شوند برای ارزیابی باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
راه ها و روش های درمان
درمان درد پا به تشخیص انجام شده بستگی دارد. پس از تعیین دلیل درد، درمان با هدف کنترل درد و نیز کنترل مشکل زمینه‌ای، جهت کاهش امکان یا جلوگیری از رخ دادن آن در آینده، انجام می‌شود.
تلفن نوبت دهی 66572220
