تشخیص اسکولیوز یا همان انحراف ستون فقرات ممکن است با شک و تردیدهایی همراه باشد. علائم آن در مراحل اولیه اغلب ناچیز هستند که این باعث میشود تا به راحتی برطرف شوند. در کودکان، ابتلا به اسکولیوز اغلب تا زمانی که به سن بلوغ نرسند و وارد مرحله رشد سریع نشوند، قابل توجه و مشخص نمیباشد. در بزرگسالان، تشخیص آن حتی دشوارتر است. یک مطالعه نشان داده است که این وضعیت در 67٪ بیماران بزرگسال کمردردی مبتلا به اسکولیوز قابلشناسایی نیست به ویژه هنگامی که انحراف و انحنای ستون فقرات خفیف باشد. در این مطالعه حتی در بیش از 10٪ از موارد، بیماران با انحراف متوسط تا شدید تشخیص داده نشدند.
دانستن اینکه به دنبال چه چیزی باشید، میتواند شما را نسبت به تغییرات جزئی که میتواند انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات را نشان دهد، هوشیارتر کند. ابتلا به نقص در مراحل اولیه، زمان بیشتری را برای اصلاح مشکل قبل از جدی شدن آن فراهم میکند. با این حال به خاطر داشته باشید که اسکولیوز یک بیماری پیچیده است که فقط باید توسط یک پزشک متخصص تشخیص داده شود. تشخیص دقیق معمولاً به عکسبرداری از ستون فقرات انجام میشود.
علائم اسکولیوز
هر مورد ابتلا به اسکولیوز، شرایط متفاوتی برای خود دارد. برخی از مبتلایان به اسکولیوز، زندگی عادی و بدون تأثیری از این وضعیت میگذرانند، درحالی که برخی دیگر دائماً با مشکلات ناشی از این وضعیت دست و پنجه نرم میکنند. راههای مختلفی برای ابتلا به اسکولیوز در افراد وجود دارد و در نتیجه، ممکن است هنگام پرسیدن علائم اسکولیوز از دو نفر، پاسخهای یکسانی دریافت نکنید….
“اسکولیوز چگونه است و چه علائمی دارد؟” این سؤال ممکن است به دو پاسخ کاملاً متفاوت منجر شود. در این مقاله برخی از دردهای جسمی که اسکولیوز میتواند ایجاد کند، بررسی میشود و همچنین توضیح داده میشود که چگونه اسکولیوز میتواند بر عزتنفس و اعتمادبهنفس بدن تأثیر بگذارد. در زیر شایعترین علل و علائم اسکولیوز آورده شده است:
سابقهی خانوادگی اسکولیوز
اگر خواهر یا برادر، پدر یا مادر و یا پدربزرگ و مادربزرگ مبتلابه اسکولیوز باشند، احتمال ابتلا به اسکولیوز تا حدی بیشتر است. حدوداً از هر 10 بیمار مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان، 3 نفر سابقه خانوادگی از این بیماری را دارند. تحقیقات بیشتر در این مورد نشان داده است که از بین تمام عوامل مرتبط با توسعه اسکولیوز، ژنتیک تقریباً 38٪ سهم دارد.
شرایط متعددی همچنین وجود دارد که میتواند احتمال ابتلا به اسکولیوز را افزایش دهد:
- یک ضربه یا نقص قابل توجه در هنگام تولد، مانند دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی
- عفونتها
- جهش سریع رشدی به طور غیرمعمول
- ضربهای که در دوران کودکی به فرد وارد شده است
قرارگیری بدن در وضعیت غیرطبیعی
اولین علائم قابل مشاهده اسکولیوز را میتوان به طور معمول در وضعیت قرارگیری بدن مشاهده کرد. همانطور که ستون فقرات در امتداد منحنی خود رشد میکند، شانهها، کمر و لگن را از تراز خارج میکند. درحالیکه این تغییرات میتوانند ناچیز باشند، اما عدم تقارن در وضعیت بدن اغلب قبل از آشکار شدن منحنی ستون فقرات ظاهر میشود.
فیلم آشنایی با اسکولیوز
- کج شدن خط دید چشم
- بالاتر بودن یک شانه از شانه دیگر
- جلوتر قرار گرفتن یک شانه از شانه دیگر
- بالاتر یا جلوتر بودن یک سمت لگن نسبت به سمت دیگر
- کج شدن قفسه سینه
- وقتی از پهلو به بیمار نگاه میکنیم، خطی که از وسط گوش رد میشود با نوک شانه همراستا نیست.
- مرکز چشمها در راستای افقی همتراز با مرکز مفصلهای ران نیست.
- بدن به یک سمت متمایل است.
- یک پا کوتاهتر از پای دیگر است.
- در هنگام راه رفتن، فرد میلنگد
- وقتی فرد کاملاً رو به جلو خم میشود، دندههایش بیرون میزند.
توجه به این نکته مهم است که وضعیت غیر طبیعی بدن فقط یکی از علائم اسکولیوز است نه علت آن. درحالی که نمیدانیم چه عواملی در ابتدا باعث بروز وضعیت انحراف ستون فقرات میشود، اما میدانیم که انحنای ستون فقرات در حال پیشرفت است زیرا مغز تشخیص نمیدهد که وضعیت بدن در حالت تراز نیست. در نتیجه، قادر به هدایت عضلات برای اصلاح انحنای ستون فقرات نیست و ستون فقرات به رشد غیرطبیعی خود ادامه میدهد.
ناجور بودن لباسها در تن
تغییرات ظریف و کوچک در وضعیت قرارگیری بدن میتواند لباسها را متناسب یا نامتقارن نشان دهد. به طور مثال، شانه افتاده یا کج بودن لگن اغلب باعث میشود که یکی از آستینهای پیراهن یا یکی از پاچههای شلوار کوتاهتر از دیگری دیده شود. هرچه شدت منحنیها بیشتر شود، یافتن لباسهایی که به درستی متناسب باشند دشوارتر است.
چنین ناهمواریهایی در این قسمت از لباسها دیده میشود:
- یقه
- آستینهای پیراهن
- لبههای پایین لباس
- پاچههای شلوار
درد جسمانی
اگرچه برخی از بیماران خوششانس مبتلابه اسکولیوز، به ندریت پیش میآید که تحت تأثیر این وضعیت قرار بگیرند، اما در سایر موارد این وضعیت میتواند درد و ناراحتی زیادی به همراه داشته باشد. انحنای ستون فقرات خود منبع مستقیمی برای بروز درد نیست. با این حال، از راههای دیگر میتواند باعث درد شود. به طور مثال، کمردرد ممکن است ایجاد شود زیرا این منحنی باعث فشار بر دیسکهای ستون فقرات، رباطها، اعصاب و عضلات شما میشود. گاهی اوقات این درد صرفاً ناراحت کننده است؛ اما گاهی اوقات میتواند به طور جدی فرد را ناتوان کنند و از پا بی اندازد.
در اکثر موارد، اسکولیوز حرکت را محدود نمیکند یا باعث کمردرد قابلتوجهی نمیشود، البته تا زمانی که منحنیها شدید شود. این بخشی از دلایلی است که غالباً وضعیت اسکولیوز را نادیده میگیرند.
همانطور که ستون فقرات خم میشود، فشار را بر اعصاب و گاهی کل ستون فقرات وارد میکند. این امر میتواند باعث کمردرد، ضعف، بیحسی یا درد در اندام تحتانی شود.
همچنین مواردی وجود دارد که انحراف شدید ستون فقرات باعث عدم انطباق و تراز در لگن شده است که میتواند بر راه رفتن بیمار (نحوه راه رفتن) او تأثیر بگذارد. با گذشت زمان، این وضعیت میتواند باعث پا درد شود زیرا عضلات، فقدان تعادل را بیش از حد جبران میکنند.
اگر انحراف ستون فقرات بسیار شدید شود، میتواند منجر به ایجاد مشکلات بزرگتری مانند مشکلات قلبی عروقی / تنفسی شود. این امر به این دلیل است که منحنی ستون فقرات به قدری پیشرفت میکند که شروع به چرخاندن قفسه سینه و دندهها میکند که این میتواند فضای کار برای ریهها و قلب را کاهش دهد.
اعتمادبهنفس فرد در مورد بدن
حتی در مواردی که فقط درد و ناراحتی جسمی جزئی وجود دارد، برای بسیاری از مبتلایان به اسکولیوز، باید مشکل عاطفی اضافه شده در مورد اعتماد به نفس بدن را نیز در نظر بگیریم. اسکولیوز ایدیوپاتیک معمولاً در دوران بلوغ ایجاد میشود و نوجوانان / دختران قبل از بارداری به خصوص در معرض حساسیت و رنجشی نسبت به ظاهر بدن خود هستند. این میتواند یک مسئله بزرگ باشد، زیرا اسکولیوز میتواند منجر به یک ستون فقرات منحرف شدهی قابل مشاهده و ناهمواری قابلتوجهی در شانهها، کمر، لگن و پاها گردد و یک حالت خمیدهای در بدن ایجاد شود.
خستگی
احساس خستگی بعد از مدتها نشستن یا ایستادن نیز میتواند نشان دهنده اسکولیوز ستون فقرات باشد. هرچه منحنیها بارزتر شوند، عضلات اطراف برای تراز و متعادل نگه داشتن بدن باید کار کنند. این باعث میشود که این عضلات راحتتر فرسوده و خسته شوند. علاوه بر این، اسکولیوز شدید میتواند به حفره قفسه سینه فشار وارد کند و در نهایت توانایی تنفس را کاهش دهد که این خود میتواند باعث خستگی مزمن شود.
در صورت مشاهده علائم اسکولیوز که شما را نگران میکند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به موقع این بیماری میتواند تفاوت زیادی در نتایج درمان حاصل کند.
اسکولیوز چگونه درمان میشود؟
بهعنوان اولین قدم، پزشک شما باید یک معاینه بدنی کامل بروی شما یا کودکتان انجام دهد. ممکن است برای ارزیابی وضعیت ستون فقرات، تعیین میزان انحنا و ترسیم نقشه درمانی به عکسبرداری رادیولوژی یا معاینات تصویربرداری دیگر نیاز باشد.
تمرکز پزشکان بیشتر بر روی چگونگی جلوگیری از پیشرفت اسکولیوز میباشد. به طور مثال، اگر بیمار دارای منحنی 15-20 درجه است، سعی میکنند آن را متوقف کنند تا به یک منحنی 45-50 درجه تبدیل نشود. “بهترین درمان به اندازه منحنی، محل منحنی در ستون فقرات و مرحله رشد کودک در استخوانهای او بستگی دارد.”
درمانهای غیر جراحی اسکولیوز شامل مشاهده، فیزیوتراپی، روش Schroth، استفاده از بریس و گچ گرفتن است.
مشاهده و نظارت
اگر کودک شما فقط کمی انحراف ستون فقرات دارد کمتر از 20 درجه هیچ درمان فوری لازم نیست. پزشک شما باید تا زمانی که رشد کودک متوقف نشود (در اواخر بلوغ) ستون فقرات را بررسی کند تا از عدم پیشرفت منحنی و عدم بروز سایر مشکلات در وضعیت سلامتی او اطمینان حاصل کند. اگر منحنی فرزند شما بیش از 20 درجه پیشرفت کند، ممکن است پزشک برای جلوگیری از انحراف بیشتر، فیزیوتراپی یا بریس را توصیه کند.
فیزیوتراپی برای اسکولیوز
روش Schroth برای درمان اسکولیوز
برای کودکانی که انواع خاصی از انحنای ستون فقرات بیش از 10 درجه دارند، ممکن است نوع خاصی از فیزیوتراپی را به نام روش Schroth در نظر گرفته شود. در روش Schroth، یک درمانگر آموزش دیده، به طور خاصی نحوه انجام یک سری تمرینات تنفسی، کششی و تقویتی را در پنج موقعیت مختلف نشان میدهد:
- خوابیدن به پشت
- دراز کشیدن در هر طرف بدن
- روی چهار دست و پا
- نشسته
- ایستاده
تمرینات Schroth برای رفع نیازهای درمانی هر بیمار بصورت سفارشی تجویز میشود. به طور مثال، ممکن است یک بیمار، برجستگی دنده و نواحی صافتری در پشت داشته باشد زیرا اسکولیوز باعث چرخش ستون فقرات و دندهها شده است. تمرینات Schroth میتوانند با تقویت عضلاتی که از وضعیت قرارگیری بدن بیمار حمایت میکنند و تراز را بهبود میبخشند، این موارد را درمان کنند.
از مزایای روش Schroth برای اسکولیوز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود توانایی تحرک
- کاهش درد
- تقویت عضلات هسته و کمر
- تراز مجدد ستون فقرات – بهبود وضعیت بدنی
- جلوگیری از بدتر شدن منحنی
- بهبود عملکرد قلب و ریه
روش Schroth خصوصاً در زمانی که کودک شما در حال رشد است بسیار مؤثر است. همچنین میتواند همراه با بریس یا جراحی بکار برده شود.
بریس
اگر منحنی ستون فقرات کودک شما بیش از 20 درجه باشد، پزشک ممکن است یک بریس سفارشی را پیشنهاد دهد. یک متخصص مربوطه در این زمینه به نام متخصص ارتز، بریس را میسازد و برای اطمینان از تناسب و راحتی بهتر بریس، با پزشک شما همکاری نزدیک میکند. بریس منحنی موجود را تصحیح نمیکند اما میتواند از بدتر شدن آن در هنگام رشد کودک جلوگیری کند.
برای تأثیر بیشتر، کودک باید به طور معمول حداقل 18 ساعت در روز از بریس استفاده کند. همه افراد کاندید مناسبی برای استفاده از بریس نیستند این به نوع اسکولیوز و میزان منحنی ستون فقرات بیمار بستگی دارد. پزشک میتواند بهترین گزینه را برای هر بیمار توضیح میدهد.
گچ گیری کمر برای اسکولیوز
برای نوزادان و کودکان نوپا که دارای انحنای شدید (به نام اسکولیوز نوزادی یا شروع زودرس) تشخیص داده میشوند، پزشک ممکن است درمانی به نام گچ گیری یا قالب گچی را پیشنهاد دهد. یک متخصص با استفاده از تکنیک خاصی که برای اصلاح ناهنجاری ستون فقرات در طول زمان طراحی شده است، گچ را در اطراف کمر و سینه کودک قرار میدهد. درحالیکه کودک رشد میکند هر 2-3 ماه یکبار، این قالب گچی تعویض میشود. در این روش ممکن است حداقل به پنج بار تعویض قالب گچی نیاز باشد. برخی از کودکان، ممکن است در آینده به بریس یا درمان جراحی نیز نیاز باشد.
جراحی
خوشبختانه، درمانهای غیر جراحی در اکثر موارد اسکولیوز کودک را برطرف میکند. اگر منحنی ستون فقرات کودک به بیش از 45-50 درجه برسد، یا اگر انحراف ستون فقرات کودک به سرعت در حال پیشرفت باشد، ممکن است پزشک معالج جراحی را توصیه کند. اگر اسکولیوز کودک به جراحی نیاز دارد، بسیاری از تکنیکهای پیشرفته جراحی در دسترس است که میتواند منحنی را تا حد ممکن و با اطمینان اصلاح کند.